Umowa o pracę 2024: wzór, rodzaje i zasady zawierania

Umowa o pracę to najkorzystniejsza forma współpracy. Gwarantuje pracownikowi szereg uprawnień — w tym płatne urlopy, prawo do zasiłku chorobowego, unormowany czas pracy i szczególnę ochronę wybranych grup, m.in. rodziców i kobiet w ciąży.

W tym artykule wyjaśnię Ci, na czym dokładnie polega umowa o pracę. Zobaczysz m.in. jakie są rodzaje umów o pracę i czym taka umowa różni się od umów cywilnoprawnych. Dzięki tej wiedzy będzie Ci łatwiej negocjować warunki zatrudnienia.

Na początek zobacz, jak wygląda umowa o pracę:

Stwórz skuteczne CV w kilka minut. Wybierz profesjonalny szablon CV i szybko wypełnij wszystkie sekcje CV dzięki gotowym treściom do wstawienia i wskazówkom ekspertów.

Stwórz CV teraz

Stwórz profesjonalne CV teraz!

NIE

TAK

Przejdź do kreatora CV

Kreator CV online LiveCareer to narzędzie, w którym najszybciej stworzysz profesjonalne CV i pobierzesz je jako PDF lub DOC.

Umowa o pracę — wzór

Powyższy wzór umowy o pracę możesz pobrać, klikając w ten link. 

Jak widzisz, w umowie o pracę muszą znaleźć się następujące elementy:

• wskazanie stron umowy
• rodzaj umowy
• datę zawarcia umowy i termin rozpoczęcia pracy
• rodzaj pracy 
• miejsce wykonywania pracy
• wymiar czasu pracy
• wysokość wynagrodzenia ze wskazaniem jego składników
• informacja o siedzibie pracodawcy lub jego adres zamieszkania (jeśli pracodawca jest osobą fizyczną).

Teraz wyjaśnię Ci, na czym dokładnie polega umowa o pracę.

1. Umowa o pracę — co to jest i na czym polega?

Umowa o pracę to zgodne oświadczenie woli pracownika i pracodawcy, które musi być potwierdzone na piśmie. W tym układzie pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, a pracodawca — do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem.

Przez wykonywanie pracy pod kierownictwem pracodawcy można rozumieć zarówno chodzenie do zakładu pracy, jak i pracę zdalną na firmowym laptopie w określonym wymiarze godzin i pod nadzorem pracodawcy.

Najczęściej na umowie o pracę należy wyrobić 40 godzin tygodniowo — np. 8 godzin dziennie od poniedziałku do piątku — czyli tzw. pełny etat.

Zasady zawierania i egzekwowania umów o pracę reguluje Kodeks pracy. Dzięki temu na takiej umowie przysługują Ci m.in.:

• pewne wynagrodzenie (nie niższe niż minimalna krajowa)
• dobowe i tygodniowe normy czasu pracy
• dodatek za godziny nocne i nadliczbowe
• płatny urlop wypoczynkowy
• urlop na żądanie
• urlop opiekuńczy
• urlopy dla rodziców (macierzyński, ojcowski, rodzicielski i wychowawczy)
• płatne zwolnienia lekarskie
• bezpieczne i higieniczne warunki pracy
• szczególna ochrona kobiet w ciąży przed zwolnieniem z pracy
• określone terminy wypowiedzenia umowy.

Oczywiście, UoP ma też wady — m.in. zarobki pomniejszone o składki ZUS i składkę zdrowotną, pracę pod kierownictwem pracodawcy oraz możliwość pracy zdalnej wyłącznie za jego zgodą. Nic dziwnego, że według naszego badania „Umowa o pracę vs. B2B” z 2022 roku aż 83% Polaków zwraca uwagę na proponowany rodzaj umowy.

A czy można mieć dwie umowy o pracę?

Tak — po zmianach w prawie pracy z 2023 roku pracownik ma prawo do równoległego zatrudnienia się u innego pracodawcy. Jednak druga umowa o pracę nie może naruszać umowy o zakazie konkurencji ani innych przepisów, np. dotyczących danego zawodu.

Okres wypowiedzenia umowy o pracę

Pracownik może rozwiązać każdą umowę o pracę za wypowiedzeniem — z każdego powodu i w każdym momencie trwania stosunku pracy. I tak jak samą umowę, również jej wypowiedzenie należy potwierdzić na piśmie.

Natomiast sam okres wypowiedzenia umowy o pracę na czas określony i nieokreślony zależy od stażu pracy w danej firmie i wynosi:

• 2 tygodnie — jeśli pracownik był zatrudniony do 6 miesięcy
• 1 miesiąc — jeśli pracownik był zatrudniony od 6 miesięcy do 3 lat
• 3 miesiące — jeśli pracownik był zatrudniony dłużej niż 3 lata.

Szybciej wejdzie w życie wypowiedzenie umowy o pracę na okres próbny. W tym wypadku okres wypowiedzenia wynosi:

• 3 dni — jeśli pracownik był zatrudniony do 2 tygodni
• 1 tydzień — jeśli pracownik był zatrudniony od 2 tygodni do 3 miesięcy
• 2 tygodnie — jeśli pracownik był zatrudniony dłużej niż 3 miesiące.

Umowa o pracę tymczasową a umowa o pracę

Umowa o pracę tymczasową to umowa o pracę, którą pracownik zawiera z agencją pracy tymczasowej. Następnie agencja kieruje go do swojego klienta, czyli konkretnego pracodawcy. Pracę tymczasową reguluje zarówno Kodeks pracy, jak i ustawa z 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych. Dlatego na takiej umowie przysługuje Ci większość praw pracowniczych. Wyjątkiem od tej reguły są m.in. limit trzech umów na czas określony oraz długość łączna ich trwania.

Warto jednak pamiętać, że agencja pracy tymczasowej może zawrzeć z pracownikiem również tymczasowym umowę cywilnoprawną — czyli zlecenie lub o dzieło.

Umowa o pracę a umowa zlecenie

Umowa o pracę jest umową w ramach stosunku pracy. Natomiast umowa zlecenia to umowa cywilnoprawna — uregulowana przez Kodeks cywilny, a nie przez Kodeks pracy. Dlatego na umowie zlecenie nie przysługują Ci żadne prawa pracownicze. Zawiera się ją, by ktoś zrealizował dla nas jakąś czynność — jednorazową lub powtarzalną w czasie.

W przeciwieństwie do umowy o pracę, umowa zlecenia nie wlicza się do stażu pracy. Ale brutto możesz na niej zarobić więcej, ponieważ zleceniodawca nie musi odprowadzać od niej większości składek wymaganych przy umowie o pracę.

Umowa o dzieło a umowa pracę

Umowa o dzieło — w przeciwieństwie do umowy o pracę — nie dotyczy pracy o stałym charakterze, ale osiągnięcia konkretnego rezultatu, np. w postaci rzeczy, utworu lub pojedynczego eventu. Ponadto praca na UoP musi być świadczona osobiście, a wykonanie dzieła można zlecić osobie trzeciej.

Co istotne — umowę o pracę i umowę o dzieło można zawrzeć jednocześnie z tym samym pracodawcą. Wówczas umowa o dzieło musi dotyczyć dodatkowego zlecenia, a wynagrodzenie z tego tytułu należy doliczyć do regularnej pensji.

Nie musisz mieć doświadczenia w pisaniu CV. W kreatorze CV LiveCareer znajdziesz gotowe treści dla dowolnej branży i stanowiska, które wstawisz w CV jednym kliknięciem.

Stwórz CV teraz

2. Jakie są rodzaje umów o pracę?

Przepisy Kodeksu pracy wyróżniają się trzy podstawowe rodzaje umów o pracę: na okres próbny, na czas określony oraz na czas nieokreślony.

Teraz pokrótce omówię każdy z nich.

Umowa o pracę na okres próbny

Umowę o pracę na okres próbny zawiera się, by pracodawca i pracownik podjęli decyzję, czy chcą kontynuować dalszą współpracę. Na ogół jest to więc pierwsza umowa, którą otrzymasz w nowej pracy. Obecnie umowę na okres próbny można zawrzeć maksymalnie na 3 miesiące (jednak ten okres może zostać skrócony). Przygotuj się, że przez ten czas pracodawca będzie dokładnie sprawdzał Twoje kwalifikacje.

Umowa o pracę na czas określony

Umowa na czas określony — inaczej umowa terminowa lub umowa czasowa — to umowa o pracę, której czas trwania jest ściśle ustalony. Dlatego znajdziesz w niej dokładną datę rozpoczęcia i zakończenia umowy.

Umowa o pracę na czas określony nie może przekraczać 33 miesięcy. Jeśli po tym okresie pracodawca nie zakończy współpracy z Tobą (lub gdy liczba zawartych umów na czas określony przekroczy trzy), musisz zostać zatrudniony na podstawie umowy na czas nieokreślony.

Zobacz też: Podanie o przedłużenie umowy o pracę.

Umowa o pracę na czas nieokreślony

Umowa o pracę na czas nieokreślony to najbardziej pożądana forma zatrudnienia przez pracowników. Zawiera się ją bezterminowo, czyli bez ustalania daty jej wygaśnięcia. A to oznacza, że jako pracownik jesteś lepiej chroniony m.in. przed zwolnieniem z pracy (chyba że będzie to zwolnienie dyscyplinarne).

Umowę na czas nieokreślony można zawrzeć również z nowym pracownikiem. Jednak większość pracodawców woli najpierw sprawdzić, z kim ma do czynienia.

Umowa o pracę na pół etatu

Umowa o pracę na część etatu nie jest innym rodzajem UoP, jednak w tym miejscu warto o niej wspomnieć. Jest to bowiem korzystne rozwiązanie dla osób, które mogą poświęcić mniej godzin na pracę zarobkową (np. dla studentów lub świeżo upieczonych rodziców).

Praca w niepełnym wymiarze godzin na umowie o pracę jest oczywiście możliwa — wystarczy zapisać ten fakt w umowie. Jednak część Twoich uprawnień będzie odpowiednio pomniejszona. Przykładowo, umowa o pracę na pół etatu — tj. 20 godzin tygodniowo — daje Ci prawo do połowy gwarantowanych dni urlopowych (czyli 10 lub 13 zamiast 20 lub 26).

3. Umowa o pracę — stawka wynagrodzenia brutto i netto

Umowa o pracę gwarantuje Ci co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę. W drugiej połowie 2023 roku najniższa krajowa wynosi 3600 zł brutto miesięcznie. A w styczniu 2024 roku wzrośnie do 4242 zł brutto.

W takim układzie koszt pracodawcy jest jednak dużo wyższy. Bo składa się na niego nie tylko wynagrodzenie zasadnicze pracownika, ale też opłacane przez pracodawcę składki ZUS i wpłaty do PPK (Pracownicze Plany Kapitałowe).

Przykład?

Przy pensji 4242 zł brutto pracownik otrzyma „do ręki” (czyli netto) 3222 zł. Natomiast łączny koszt pracodawcy — czyli kwota, którą będzie musiał wypłacić z konta — wyniesie 5110,76 zł. A składki są proporcjonalne do wynagrodzenia, dlatego te koszty rosną w miarę wzrostu pensji.

Umowa o pracę — kalkulator

Chcesz wiedzieć, ile zarobisz netto na umowie o pracę? Możesz to obliczyć w internecie. Oto przykładowe kalkulatory wynagrodzeń:

• gofin.pl
• e-pity.pl
• wynagrodzenia.pl
• poradnikprzedsiebiorcy.pl.

Przeczytaj też: Działalność nierejestrowana 2024: limit i usługi.

Twój list motywacyjny napisze się sam — jeśli skorzystasz z kreatora listu motywacyjnego LiveCareer. Wybierz profesjonalny szablon, odpowiedz na kilka prostych pytań, a program jednym kliknięciem wygeneruje dla Ciebie profesjonalny list do pracy.

Stwórz list motywacyjny teraz

Przejdź do kreatora listu

Zobacz też wzór listu motywacyjnego dla swojego zawodu.

Jeśli masz dodatkowe pytania na temat umów o pracę, zadaj mi je w komentarzu — z przyjemnością Ci pomogę.

Jak sprawdzamy treści na LiveCareer?

Nasz zespół sprawdził ten artykuł pod kątem zgodności z procesem redakcyjnym LiveCareer.pl. Dzięki temu porady naszych ekspertów są spójne z aktualnymi standardami i trendami w pisaniu CV oraz listów motywacyjnych. Zaufało nam już ponad 10 milionów kandydatów, którym pomogliśmy zdobyć wymarzoną pracę. Przygotowanie każdego z artykułów jest poprzedzone uważną analizą dostępnych raportów i badań, aby nasze treści odpowiadały na aktualne potrzeby rynku pracy.