Rodzaje umów o pracę 2025: formy zatrudnienia w Polsce

Właśnie dostałeś pierwszą pracę albo znalazłeś nową? Musisz wiedzieć, że nie każda umowa o pracę — w skrócie UoP — gwarantuje Ci te same prawa. Czym innym jest umowa o pracę na okres próbny, a czym innym umowa na czas określony lub nieokreślony.

Dlatego w tym artykule wyjaśnię Ci, jakie są rodzaje umów o pracę i jak reguluje je Kodeks pracy. Podpowiem Ci, kiedy stosuje się każdą z tym umów, czym się charakteryzują oraz jakie są sposoby ich rozwiązywania.

Stwórz skuteczne CV w kilka minut. Wybierz profesjonalny szablon CV i szybko wypełnij wszystkie sekcje CV dzięki gotowym treściom do wstawienia i wskazówkom ekspertów.

Stwórz CV teraz

Stwórz profesjonalne CV teraz!

NIE

TAK

Przejdź do kreatora CV

Kreator CV online LiveCareer to narzędzie, w którym najszybciej stworzysz profesjonalne CV i pobierzesz je jako PDF lub DOC.

1. Rodzaje umów o pracę a Kodeks pracy

Kodeks pracy określa prawa i obowiązki pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, spółdzielczej umowy o pracę, powołania, mianowania lub wyboru oraz ich pracodawców. Jeśli świadczysz usługi w ramach umowy zlecenia albo umowy o dzieło, to obowiązuje Cię Kodeks cywilny.

W art. 25. Kodeksu pracy wyróżniono trzy podstawowe typy umów o pracę. Są to:

• umowa o pracę na okres próbny
• umowa o pracę na czas określony (w tym umowa na zastępstwo)
• umowa o pracę na czas nieokreślony.

Umowa o pracę na okres próbny, określony i na zastępstwo są umowami terminowymi, a umowa na czas nieokreślony to kontrakt bezterminowy.

Państwowa Inspekcja Pracy wskazuje najważniejsze różnice między umową o pracę a kontraktami innego typu. Są to:

• charakter świadczonej pracy (osoby zatrudnione na UoP pracują w trybie ciągłym, w miejscu i czasie określonym przez pracodawcę)
• podporządkowanie względem pracodawcy
• konieczność osobistego wykonywania pracy
• wynagrodzenie za pracę w wysokości co najmniej płacy minimalnej
• prawo do urlopu wypoczynkowego
• ryzyko techniczne, osobowe, gospodarcze i socjalne, które ponosi pracodawca
• możliwość rozwiązania umowy przez pracownika i pracodawcę
• gwarancja wynagrodzenia
• konieczność odprowadzania składek ZUS. 

Relację między pracodawcą a pracownikiem zatrudnionym w ramach umowy o pracę nazywa się stosunkiem pracy. Jeśli praca świadczona na umowie cywilnoprawnej spełnia przesłanki stosunku pracy, to zgodnie z prawem sąd może uznać ją za umowę o pracę i nakazać pracodawcy wypłatę zaległych składek.

Co istotne, strony powinny wskazać rodzaj umowy o pracę, którą zawierają. Najczęściej robi się to w tytule lub na samym początku kontraktu. W przeciwnym wypadku — jeżeli okoliczności nawiązania współpracy nie świadczą o określonym typie umowy — uznaje się, że zawarto ją na czas nieokreślony.

Dobre podsumowanie zawodowe w CV potrafi przekonać rekrutera. Nie musisz nic wymyślać od nowa: wybierz podsumowanie napisane przez ekspertów i dostosuj do siebie w kreatorze CV LiveCareer.

Stwórz CV teraz

2. Rodzaje umów o pracę i ich charakterystyka

Zatem jakie są rodzaje umów o pracę? Oto krótka charakterystyka form zatrudnienia w ramach stosunku pracy w Polsce.

Umowa o pracę na okres próbny

Umowa o pracę na okres próbny ma służyć sprawdzeniu pracownika i firmy. Trwa maksymalnie 3 miesiące i można ją podpisać tylko raz u jednego pracodawcy — chyba że podpisujesz kolejną taką umowę na innym stanowisku lub po 3-letniej przerwie w pracy.

Charakterystyka tego rodzaju umowy o pracę 

• Pracownik na umowie o pracę na okres próbny ma takie same prawa jak inni pracownicy (np. urlop wypoczynkowy, zwolnienie chorobowe i bezpłatna opieka zdrowotna).
• Kobiety w ciąży, które mają umowę na okres próbny dłuższą niż miesiąc i kończącą się po trzecim miesiącu ciąży, automatycznie otrzymują przedłużenie umowy do dnia porodu. Nabywają wtedy prawo do zasiłku macierzyńskiego, ale nie do urlopu macierzyńskiego.

• Tej umowy nie można zawrzeć z osobą młodocianą.

Umowa o pracę na czas określony

Umowa o pracę na czas określony to kontrakt terminowy, a więc ma z góry ustalony czas trwania i datę rozwiązania, które powinny zostać zawarte w jego treści. Z tym samym pracodawcą można podpisać maksymalnie trzy takie umowy o łącznym okresie trwania do 33 miesięcy.

Charakterystyka tego rodzaju umowy o pracę

• Po 33 miesiącach kolejna umowa z tym samym pracodawcą musi być już umową na czas nieokreślony.

• Pracownikowi przysługuje urlop wypoczynkowy, zwolnienie chorobowe i bezpłatna opieka zdrowotna — tak samo jak innym pracownikom.
• Jeśli umowa o pracę na czas określony kończy się po trzecim miesiącu ciąży pracownicy, pracodawca musi przedłużyć jej umowę do dnia porodu. Takiej pracownicy przysługuje też zasiłek macierzyński oraz urlopy dla rodziców.

Umowa o pracę na zastępstwo

Umowę o pracę na zastępstwo podpisuje się w celu tymczasowego zastąpienia nieobecnego pracownika (np. z powodu choroby, urlopu wychowawczego czy macierzyńskiego). Jest to specjalny rodzaj umowy o pracę na czas określony.

Charakterystyka tego rodzaju umowy o pracę

• Dotyczy tego samego stanowiska i rodzaju pracy co umowa z nieobecnym pracownikiem.
• Może być zawierana więcej niż trzy razy i na łączny okres dłuższy niż 33 miesiące.
• Nie przekształca się automatycznie w umowę na czas nieokreślony.
• Nie chroni kobiet w ciąży — pracodawca nie musi przedłużać umowy do dnia porodu.
• Nie jest przedłużana, jeśli poprzedni pracownik wróci do pracy po zwolnieniu chorobowym, a umowa na zastępstwo w tym czasie wygaśnie.

Umowa o pracę na czas nieokreślony

Jak sama nazwa wskazuje, umowa o pracę na czas nieokreślony nie ma określonej daty wygaśnięcia. Jest to najlepszy wybór dla osób, które szukają stabilnego zatrudnienia i chcą mieć pewność, że ich prawa będą respektowane.

Charakterystyka tego rodzaju umowy o pracę

• Zapewnia pracownikowi wszystkie przywileje zawarte w Kodeksie pracy (m.in. ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i zdrowotne, płacę minimalną, dodatki za nadgodziny, normy czasu pracy, urlop wypoczynkowy).
• Chroni pracowników młodocianych i osoby z niepełnosprawnością.

• Zapewnia pełną ochronę kobiet w ciąży. To oznacza, że pracodawca nie może rozwiązać umowy na czas nieokreślony pracownicy w ciąży oraz przebywającej na urlopie macierzyńskim, rodzicielskim lub wychowawczym. Takiej pracownicy przysługuje też zasiłek macierzyński.

Spółdzielcza umowa o pracę

Spółdzielczą umowę o pracę regulują przepisy Kodeksu pracy oraz Prawa spółdzielczego. 

Dodajmy, że spółdzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem grupy osób, które prowadzą wspólną działalność gospodarczą na rzecz swoich członków i ich środowiska — i tylko tam stosuje się ten rodzaj umowy. Co istotne, obowiązek pozostawania w stosunku pracy istnieje przez cały okres obowiązywania członkostwa w spółdzielni.

Charakterystyka tego rodzaju umowy o pracę

Spółdzielcza umowa o pracę różni się od zwykłej umowy brakiem okresu próbnego. Z kolei wynagrodzenie pracownika oparte jest nie tylko o kwotę określoną w umowie, ale też o część nadwyżki bilansowej, którą rozdziela się między członków spółdzielni według ich statusu.

3. Rodzaje umów o pracę i sposoby ich rozwiązywania

Kodeks pracy wskazuje cztery możliwe sposoby rozwiązania umowy o pracę. Są to:

• oświadczenie jednej ze stron (pracodawcy lub pracownika) z zachowaniem okresu wypowiedzenia 
• oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia 
• na mocy porozumienia stron
• z upływem czasu, na który umowa została zawarta.

W większości przypadków obowiązuje konkretny okres wypowiedzenia, którego długość zależy od stażu pracy w firmie oraz rodzaju umowy o pracę. Przedstawiamy je poniżej.

Umowa o pracę na okres próbny

Okres wypowiedzenia na tej umowie wynosi:

• 3 dni robocze — jeśli umowę zawarto na okres krótszy niż 2 tygodnie
• 1 tydzień — jeśli umowę zawarto na co najmniej 2 tygodnie
• 2 tygodnie — jeśli umowę zawarto na 3 miesiące.

Umowa o pracę na czas określony, nieokreślony i na zastępstwo

Okres wypowiedzenia na tych typach umowy o pracę wynosi:

• 2 tygodnie — jeśli okres zatrudnienia był krótszy niż 6 miesięcy
• 1 miesiąc — jeśli okres zatrudnienia wynosił co najmniej 6 miesięcy
• 3 miesiące — jeśli okres zatrudnienia wynosił co najmniej 3 lata.

Wzory wypowiedzeń różnych rodzajów umów o pracę znajdziesz tutaj:

• Wypowiedzenie umowy o pracę
• Wypowiedzenie umowy o pracę za porozumieniem stron
• Wypowiedzenie umowy o pracę na czas określony
• Wypowiedzenie umowy o pracę na czas nieokreślony
• Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia
• Wypowiedzenie zmieniające warunki pracy i płacy.

Twój list motywacyjny napisze się sam — jeśli skorzystasz z kreatora listu motywacyjnego LiveCareer. Wybierz profesjonalny szablon, odpowiedz na kilka prostych pytań, a program jednym kliknięciem wygeneruje dla Ciebie profesjonalny list do pracy.

Stwórz list motywacyjny teraz

Przejdź do kreatora listu

Zobacz też wzór listu motywacyjnego dla swojego zawodu.

Jak sprawdzamy treści na LiveCareer?

Nasz zespół sprawdził ten artykuł pod kątem zgodności z procesem redakcyjnym LiveCareer.pl. Dzięki temu porady naszych ekspertów są spójne z aktualnymi standardami i trendami w pisaniu CV oraz listów motywacyjnych. Zaufało nam już ponad 10 milionów kandydatów, którym pomogliśmy zdobyć wymarzoną pracę. Przygotowanie każdego z artykułów jest poprzedzone uważną analizą dostępnych raportów i badań, aby nasze treści odpowiadały na aktualne potrzeby rynku pracy.