Zwolnienie z pracy: co robić i jakie prawa przysługują? Porady

Zwolnienie z pracy to przykra sytuacja, ale nie musi oznaczać katastrofy. Warto wiedzieć, jak sobie z nią poradzić, jakie prawa Ci przysługują i kiedy pracodawca legalnie może pożegnać się z Tobą według Kodeksu pracy.

W tym artykule przeczytasz, jak Kodeks pracy definiuje zwolnienie, jakie prawa przysługują Ci w tej sytuacji i jak sobie z nią poradzić (zwłaszcza gdy zwolnienie nastąpiło nielegalnie).

Stwórz skuteczne CV w kilka minut. Wybierz profesjonalny szablon CV i szybko wypełnij wszystkie sekcje CV dzięki gotowym treściom do wstawienia i wskazówkom ekspertów.

Stwórz CV teraz

Stwórz profesjonalne CV teraz!

NIE

TAK

Kreator CV online LiveCareer to narzędzie, w którym najszybciej stworzysz profesjonalne CV i pobierzesz je jako PDF lub DOC.

1. Zwolnienie z pracy — co mówi Kodeks pracy?

Zwolnienie z pracy według polskiego prawa nazywa się wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę. Może nastąpić zarówno ze strony pracodawcy, jak i pracownika — chociaż potocznie zwolnienie kojarzy się raczej ze wściekłym szefem wyrzucającym Cię z roboty niż ze zrezygnowaniem ze stanowiska.

Według artykułu 30 Kodeksu pracy umowę o pracę rozwiązuje się na 4 sposoby:

• na mocy porozumienia stron
• przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy za wypowiedzeniem)
• przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia)
• z upływem czasu, na który była zawarta.

Rozwiązanie umowy musi zostać przedstawione na piśmie. Jeśli zostaniesz zwolniony z pracy, pracodawca ma obowiązek dostarczenia Ci wypowiedzenia i podania przyczyny. Pracownik wypowiadający umowę nie jest do tego zobowiązany (ale zawsze lepiej zrobić to na piśmie, taki dokument może się przydać, jeżeli spór będzie rozstrzygany przed sądem pracy). 

Prawo pracy w żaden sposób nie określa możliwych przyczyn zwolnienia — wszystko zależy od decyzji przełożonego. Oczywiście, gdyby napisał, że wypowiada umowę, bo Cię nie lubi, sąd pracy powinien przyznać Ci odszkodowanie i zarządzić przywrócenie na stanowisko.

Uzasadnionych przyczyn zwolnienia może być bardzo wiele: kiedy nie wypełniasz swoich obowiązków, nie posiadasz odpowiednich kompetencji lub wyniki Twojej pracy są niezadowalające. To oczywiście nie oznacza, że pracodawca ma rację i rzeczywiście należy Ci się rozwiązanie współpracy. Zwolnienia z pracy zdarzają się również przy bankructwie czy likwidacji firmy i redukcji etatów.

Do sądu pracy należy się udać, przede wszystkim gdy zwolnienie jest wyraźnym przekroczeniem Twoich praw, np. podczas okresu ochrony przedemerytalnej (4 lata przed osiągnięciem wieku emerytalnego) czy urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego.

Jeśli poczułeś się niesprawiedliwe potraktowany, możesz zgłosić się do sądu pracy, ale powinieneś mieć rzetelne dowody na nadużycia ze strony pracodawcy.

Zwolnienie dyscyplinarne bez zachowania okresu wypowiedzenia

Rozwiązanie umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia ma miejsce w przypadku zwolnienia dyscyplinarnego, kiedy pracownik poważnie łamie swoje obowiązki (np. porzuci pracę) lub gdy długotrwała choroba albo nieobecność nie pozwalają na wykonywanie pracy. 

Ty również możesz złożyć wniosek o rozwiązanie umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia — w przypadku gdy pracodawca łamie prawa pracownicze (np. stosuje mobbing) lub gdy jesteś niezdolny do wykonywania pracy ze względu na chorobę.

Zwolnienie z pracy zachowaniem okresu wypowiedzenia

Jeśli zostaniesz zwolniony (lub zrezygnujesz z pracy bez porozumienia stron) okres wypowiedzenia musi zostać zachowany, a jego długość zależy od stażu pracy i rodzaju umowy. 

Według Kodeksu pracy okres wypowiedzenia wynosi:

1. W przypadku umowy na zawartej na okres próbny: 

• 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni
• 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie
• 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące.

2. Przy umowie o pracę na czas nieokreślony lub na czas określony:

• 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy
• 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy
• 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.

Przy zachowaniu okresu wypowiedzenia musisz nadal przychodzić do pracy i wykonywać swoje obowiązki, a pracodawca ma obowiązek wypłacać Ci wynagrodzenie. 

Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy

Kodeks pracy przewiduje jeden wyjątek — pracodawca może zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy podczas okresu wypowiedzenia. Jeśli przydarzy Ci się taka sytuacja, masz prawo do wynagrodzenia (w tej samej wysokości co w czasie urlopu), mimo że nie będziesz wykonywać obowiązków służbowych.

Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy trwa do zakończenia okresu wypowiedzenia. Decyzja należy w pełni do pracodawcy — w tym przypadku nie musi się konsultować z pracownikiem ani uzyskać jego zgody pracownika.

W tym wypadku przy zwolnieniu z pracy pracodawca musi również pamiętać o przysługującym Ci urlopie i wziąć go pod uwagę.

Podanie o zwolnienie z pracy 

Jeśli chcesz zgodnie z prawem zrezygnować z zatrudnienia, powinieneś przygotować podanie o rozwiązanie umowy o pracę, czyli wypowiedzenie tej umowy.

Takie podanie powinno zawierać: miejscowość i datę, dane pracownika, dane pracodawcy, nagłówek (np. „Wypowiedzenie umowy o pracę”), informację o typie umowy i długości okresu wypowiedzenia, zwrot grzecznościowy i podpis, miejsce na potwierdzenie otrzymania wypowiedzenia, i podpis pracodawcy lub pracownika.

Dobre podsumowanie zawodowe w CV potrafi przekonać rekrutera. Nie musisz nic wymyślać od nowa: wybierz podsumowanie napisane przez ekspertów i dostosuj do siebie w kreatorze CV LiveCareer.

Stwórz CV teraz

2. Jakie prawa przysługują Ci przy zwolnieniu z pracy?

Jak już wiesz, zwolnienie z pracy pracodawca musi przedstawić na piśmie. Oprócz tego jest zobowiązany do wydania Ci kopii świadectwa pracy, PITu-11 i innych dokumentów dotyczących zwolnienia. 

W przypadku wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę przysługuje Ci prawo do płatnego urlopu na poszukiwanie pracy. Jego długość zależy od okresu wypowiedzenia (czyli pośrednio od stażu pracy): 2 dni robocze w okresie dwutygodniowego i jednomiesięcznego wypowiedzenia lub 3 dni robocze w okresie trzymiesięcznego wypowiedzenia, także w przypadku jego skrócenia.

Oczywiście przy zwolnieniu z pracy masz prawo do wynagrodzenia wraz z obowiązującymi dodatkami oraz urlopu wypoczynkowego lub ekwiwalentu finansowego za niewykorzystane wolne dni. W przypadku zwolnień grupowych należy Ci się odprawa.

Nie możesz zostać zwolniony z pracy, jeśli brakuje Ci czterech lat do wieku emerytalnego — wyjątkiem jest zwolnienie dyscyplinarne. Zazwyczaj przy rozwiązaniu lub wypowiedzeniu umowy o pracę możesz zarejestrować się jako bezrobotny i ubiegać się o zasiłek.

3. Co zrobić, kiedy zostaniesz zwolniony z pracy?

Gdy zostaniesz wyrzucony nielegalnie, możesz odwołać się do sądu pracy. Masz na to 21 dni od momentu otrzymania pisma. Jeśli organ uzna zwolnienie z pracy za nieuzasadnione lub niezgodne z prawem, pracodawca ma obowiązek przywrócić Cię do pracy lub wypłacić odszkodowanie.

Do przywrócenia do pracy masz prawo wyłącznie, jeśli byłeś zatrudniony na czas nieokreślony. Jednak jeśli nie wyrazisz gotowości do powrotu do pracy w ciągu 7 dni, pracodawca może odmówić zatrudnienia Cię ponownie.

Przy innym typie umowy możesz tylko otrzymać odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższe jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.

Jeśli zwolnienie przebiegło zgodnie z Kodeksem pracy, musisz przede wszystkim zadbać o swój komfort — badania pokazują, że utrata pracy wiąże się z bardzo silnym stresem lub traumą. 

Możesz również starać się wynegocjować z pracodawcą jak najlepsze warunki odejścia — np. postarać się zmienić tryb wypowiedzenia na ten za porozumieniem stron i zawalczyć o skrócenie okresu wypowiedzenia albo odprawę. 

Warto też jak najszybciej zabrać się za poszukiwanie nowej pracy — napisać dobre CV i list motywacyjny, szukać atrakcyjnych ofert pracy, przygotowywać się do rozmów kwalifikacyjnych. 

Przeczytaj również: Badanie alkomatem w pracy - kontrola trzeźwości oraz Wypowiedzenie umowy zlecenia (wzór). Jak ją rozwiązać?

Twój list motywacyjny napisze się sam — jeśli skorzystasz z kreatora listu motywacyjnego LiveCareer. Wybierz profesjonalny szablon, odpowiedz na kilka prostych pytań, a program jednym kliknięciem wygeneruje dla Ciebie profesjonalny list do pracy.

Stwórz list motywacyjny teraz

Przejdź do kreatora listu

Zobacz też wzór listu motywacyjnego dla swojego zawodu.

Masz jeszcze jakieś pytania o zwolnienie z pracy? Zadaj pytanie pod artykułem. Chętnie Ci odpowiem i pomogę.