Staż pracy a emerytura, umowa zlecenie, studia. Jak obliczyć?

Staż pracy jest to łączna długość okresów zatrudnienia. Według Kodeksu pracy to właśnie staż pracy decyduje o uzyskaniu przez pracownika niektórych praw — w tym prawa do płatnego urlopu, emerytury, odprawy, nagrody jubileuszowej i dłuższego okresu wypowiedzenia.

W tym artykule wyjaśnię Ci, jak liczyć staż pracy. Dowiesz się m.in., ile obecnie wynosi minimalny staż pracy do emerytury oraz jaka jest relacja między długością okresów zatrudnienia a studiami czy urlopem.

Stwórz skuteczne CV w kilka minut. Wybierz profesjonalny szablon CV i szybko wypełnij wszystkie sekcje CV dzięki gotowym treściom do wstawienia i wskazówkom ekspertów.

Stwórz CV teraz

Stwórz profesjonalne CV teraz!

NIE

TAK

Kreator CV online LiveCareer to narzędzie, w którym najszybciej stworzysz profesjonalne CV i pobierzesz je jako PDF lub DOC.

1. Staż pracy — kalkulator. Jak liczyć staż pracy?

Staż pracy najczęściej obejmuje okres, w trakcie którego pracownik świadczył pracę w ramach stosunku pracy — a więc na podstawie umowy o pracę, spółdzielczej umowy o pracę, mianowania lub wyboru. Wielkość etatu i tryb rozwiązania stosunku pracy nie mają znaczenia.

Zatem jak obliczyć staż pracy do urlopu, emerytury czy nagrody jubileuszowej?

Wystarczy, że dodasz do siebie długość wszystkich okresów zatrudnienia w ramach stosunku pracy oraz wszystkie inne okresy, które wlicza się do stażu pracy, np. studia wyższe (ale o tym później).

W tym celu możesz skorzystać z kalkulatorów stażu pracy w Internecie. Oto kilka darmowych narzędzi godnych polecenia:

• gofin.pl
• infor.pl
• egospodarka.pl
• calculla.pl
• portaloswiatowy.pl (kalkulator stażu pracy do pobrania w MS Excel).

W wyjątkowych sytuacjach do stażu pracy wlicza się także okres przerwy w świadczeniu pracy:

• gdy pracownik został przywrócony do pracy przez sąd, otrzymał wynagrodzenie za okres pozostawania bez pracy i zgłosił gotowość do podjęcia pracy w ciągu 7 dni od wyroku (wówczas do stażu pracy wlicza się cały okres pozostawania bez pracy)

• gdy pracodawca ze swojej winy skrócił pracownikowi okres wypowiedzenia i wypłacił mu odszkodowanie za czas pozostawania bez pracy (wówczas staż pracy wynosi tyle, ile pierwotny, przysługujący pracownikowi okres wypowiedzenia)

• gdy pracownik uczestniczył w czynnej lub zawodowej służbie wojskowej

• gdy pracownik był na urlopie wychowawczym

• gdy pracownik pobierał zasiłek dla bezrobotnych i stypendium za szkolenia, na które skierował go starosta lub gdy był uczestnikiem przygotowania zawodowego dorosłych.

Liceum, technikum i studia a staż pracy

Lata nauki również wliczają się do stażu pracy, a to wpływa m.in. na długość przysługującego Ci urlopu wypoczynkowego i urlopu na żądanie. Tę kwestię reguluje Kodeks pracy w art. 155:

Staż pracy obejmuje też studia doktoranckie, które zakończyły się uzyskaniem stopnia doktora — w wymiarze nie większym niż 4 lata.

Zwróć jednak uwagę, że do lat zatrudnienia wlicza się tylko jeden okres nauki — ten, któremu przypisano najdłuższy staż pracy. Ponadto studia I i II stopnia do stażu pracy wliczają się tylko raz — bez względu na ilość fakultetów.

Jeśli więc ukończyłeś zarówno liceum ogólnokształcące (4 lata stażu pracy), jak i studia magisterskie (8 lat stażu pracy) na dwóch kierunkach, to Twój staż pracy nadal wynosi 8 lat.

Czy staż wlicza się do stażu pracy?

Tak. Zarówno staż z urzędu pracy, jak i zwykły staż w prywatnej firmie wliczają się do stażu pracy (w tym drugim przypadku pod warunkiem, że byłeś zatrudniony na umowie o pracę). Do stażu pracy nie wliczają się natomiast obowiązkowe praktyki studenckie, bo są one integralną częścią programu nauczania.

Staż pracy a urlop

Osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę w ciągu roku może liczyć na urlop wypoczynkowy, który wlicza się do czasu pracy (a więc za te dni należy się normalne wynagrodzenie). Zgodnie z art. 154 Kodeksu pracy urlop wypoczynkowy takiego pracownika wynosi:

• 20 dni — jeśli jego staż pracy jest krótszy niż 10 lat,
• 26 dni — jeśli jego staż pracy wynosi co najmniej 10 lat.

Okres wypowiedzenia a staż pracy

Chcesz zmienić miejsce zatrudnienia albo zacząć pracować w domu? Przepisy stanowią, że długość okresu wypowiedzenia — czyli czasu, który upłynął od formalnego wypowiedzenia umowy do jej faktycznego rozwiązania — zależy od długości zatrudnienia u konkretnego pracodawcy. Jest zatem niezależny od stażu pracy. Reguluje to art. 36 Kodeksu pracy:

2. Staż pracy a umowa zlecenie, działalność gospodarcza, działalność rolnicza i praca za granicą

No dobrze — już wiesz, jak liczyć staż pracy. Ale czy w trakcie obliczeń należy uwzględnić pracę na umowie zlecenie, działalność gospodarczą, działalność rolniczą albo pracę za granicą? To zależy.

Umowa zlecenie a staż pracy

Ani umowa o dzieło, ani umowa zlecenie nie wliczają się do stażu pracy. Są to bowiem umowy cywilnoprawne — regulowane przez Kodeks cywilny, a nie przez Kodeks pracy. Takiego pracownika nie obowiązuje więc wymiar czasu pracy, który jest podstawą do wyliczenia stażu pracy.

Jeśli pracodawca zmusza Cię do pracy pod swoją kontrolą, w pełnym wymiarze godzin oraz w wyznaczonym przez siebie miejscu i czasie, oferując Ci w zamian wyłącznie umowę cywilnoprawną, to bardzo możliwe, że doszło do złamania prawa pracy.

Działalność gospodarcza a staż pracy

Niestety — również działalność gospodarcza nie wlicza się do stażu pracy. I ma to swoje konsekwencje.

Osoba, która przez kilka czy nawet kilkadziesiąt lat prowadziła własną firmę, z chwilą podjęcia pracy na etacie jest traktowana na równi z osobami, które dopiero rozpoczynają swoją ścieżkę zawodową.

Na przykład były właściciel firmy, absolwent liceum ogólnokształcącego, który na własny rachunek przepracował 15 lat, dopiero po 6 latach pracy na etacie zyska prawo do 26 dni urlopu wypoczynkowego — podczas gdy to samo prawo przysługuje 30-latkowi po dziennych studiach magisterskich, który przepracował tylko 2 lata na umowie o pracę. Podobnie z wysokością świadczenia emerytalnego — jest ono tym niższe, im krótszy staż pracy.

Ten stan rzeczy wielokrotnie krytykowali przedsiębiorcy. Ale do tej pory nie stworzono podstawy prawnej, która umożliwiałaby wliczenie okresu działalności gospodarczej do stażu pracy. Była minister pracy i polityki społecznej Jolanta Fedak uzasadniła to następująco:

(...) Stosunek pracy w istotny sposób różni się zatem od działalności gospodarczej, która jest wykonywana na własny rachunek podmiotu prowadzącego taką działalność i polega na tym, że przedsiębiorca dobrowolnie podejmuje określony rodzaj działalności wytwórczej czy usługowej i występuje na rynku na równych prawach z innymi podmiotami gospodarczymi. (...) Skoro pracownicy i przedsiębiorcy należą do różnych kategorii podmiotów, dozwolone jest, w świetle zasady równości, ich odmienne traktowanie przez prawo, co przejawia się m.in. uznaniem, że okres prowadzenia działalności gospodarczej nie jest okresem pracowniczego zatrudnienia, a także że okres zatrudnienia w ramach stosunku pracy nie jest okresem prowadzenia działalności gospodarczej (...).

Staż pracy w rolnictwie

Praca w gospodarstwie rolnym może wliczać się do stażu pracy — pod warunkiem, że ustawy, przepisy wykonawcze, układy zbiorowe pracy albo regulamin wynagradzania w nowym miejscu pracy przewidują taką możliwość.

Szczegółowe warunki liczenia stażu pracy, który obejmował działalność rolniczą, znajdują się w ustawie z dn. 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy.

Praca za granicą a staż pracy

Praca za granicą wlicza się do stażu pracy. Należy ją jednak potwierdzić dokumentami, które, na wniosek pracodawcy, powinny zostać przetłumaczone na język polski.

Dobre podsumowanie zawodowe w CV potrafi przekonać rekrutera. Nie musisz nic wymyślać od nowa: wybierz podsumowanie napisane przez ekspertów i dostosuj do siebie w kreatorze CV LiveCareer.

Stwórz CV teraz

3. Emerytura na nowych zasadach a staż pracy

Według obowiązujących zasad prawo do emerytury nabywa osoba, która:

• osiągnęła wiek emerytalny (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn)
• opłacała przez pewien okres ubezpieczenie emerytalne w ZUS.

Staż pracy nie decyduje o prawie do emerytury. Obecnie nie ma też wpływu na jej wysokość — jest potrzebny tylko do ustalenia kapitału początkowego. 

Wymagany staż pracy do emerytury, podobnie jak każdy inny, uwzględnia też lata nauki — pod warunkiem, że łączna długość okresów zatrudnienia co najmniej trzykrotnie przekroczy długość ostatniego okresu edukacji. Na przykład kobieta, która ukończyła 5-letnie studia, uzyska prawo do świadczenia emerytalnego po przepracowaniu co najmniej 15 lat na umowie o pracę.

Wyrobiłeś już minimalny staż pracy do emerytury? Pobierz wzór pisma o przejście na emeryturę i upewnij się, czy przysługuje Ci odprawa emerytalna. A jeśli w przyszłości planujesz nadal pracować, sprawdź, jak napisać skuteczne CV dla emeryta.

Może zainteresują Cię również artykuły: Od ilu lat można pracować?, Kosiniakowe 2023: wniosek. Dla kogo świadczenie rodzicielskie?, Wczasy pod gruszą 2023 — zasady, kwota, wniosek, ile dni i PPK (Pracownicze Plany Kapitałowe) — czy warto? Rezygnacja.

Masz dodatkowe pytanie na temat stażu pracy? Zadaj mi je w komentarzu pod tym artykułem, a ja spróbuję Ci pomóc.