1. Bezrobocie w Polsce 2024: definicja, rodzaje, przyczyny, skutki

Bezrobocie w Polsce 2024: definicja, rodzaje, przyczyny, skutki

Żaneta Spadło
•  Zaktualizowano:

Piszą o nas:

Bezrobocie jest to zjawisko społeczne, w którym część osób zdolnych do pracy i pragnących ją podjąć nie znajduje zatrudnienia.

Osoba bezrobotna nie jest więc nigdzie zatrudniona, nie wykonuje innej pracy zarobkowej ani nie prowadzi działalności gospodarczej. Jednak — wbrew pozorom — bezrobocie nie dotyczy wyłącznie osób „leniwych” lub „niezaradnych życiowo”. Zaskoczony?

W tym artykule wyjaśnię Ci, czym jest bezrobocie. Dowiesz się, jakie są rodzaje bezrobocia, jego przyczyny i skutki. Dzięki temu lepiej zrozumiesz to zjawisko i łatwiej unikniesz losu osoby długotrwale bezrobotnej.

Stwórz skuteczne CV w kilka minut. Wybierz profesjonalny szablon CV i szybko wypełnij wszystkie sekcje CV dzięki gotowym treściom do wstawienia i wskazówkom ekspertów.

Stwórz CV teraz

Kreator CV online LiveCareer to narzędzie, w którym najszybciej stworzysz profesjonalne CV i pobierzesz je jako PDF lub DOC.

1. Co to jest bezrobocie? Definicja i rodzaje bezrobocia

Obszerną definicję bezrobocia przedstawia ustawa z dn. 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy

Według tego dokumentu za bezrobotną uważa się osobę niezatrudnioną i niewykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub służbie albo innej pracy zarobkowej, bądź, jeśli jest osobą niepełnosprawną, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia co najmniej w połowie tego wymiaru czasu pracy, nieuczącą się w szkole, z wyjątkiem szkół dla dorosłych lub szkół wyższych w systemie wieczorowym albo zaocznym, zarejestrowaną we właściwym dla miejsca zameldowania stałego lub czasowego powiatowym urzędzie pracy oraz poszukującą zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej (...).

Ta definicja bezrobocia obejmuje wyłącznie osoby w wieku od 18 do 60 (w przypadku kobiet) lub 65 lat (w przypadku mężczyzn) — a więc osoby pełnoletnie, które zakończyły naukę, ale według polskiego prawa jeszcze nie osiągnęły wieku emerytalnego.

Z kolei Międzynarodowa Organizacja Pracy za bezrobotną uznaje każdą osobę w wieku od 15 do 74 lat, która spełnia jednocześnie trzy warunki:

  • nie jest osobą pracującą w okresie badanego tygodnia 
  • aktywnie poszukuje zatrudnienia
  • jest gotowa podjąć pracę w badanym tygodniu lub następnym. 

W tę definicję bezrobocia wpisują się również osoby, które mają już zapewnioną pracę, ale oczekują na jej rozpoczęcie przez okres nie dłuższy niż 3 miesiące.

Natomiast słownik PWN definiuje bezrobocie po prostu jako zjawisko braku pracy zarobkowej dla osób zdolnych do pracy i gotowych do jej podjęcia na typowych warunkach płacowych występujących w gospodarce.

Podstawowym miernikiem wielkości bezrobocia jest tzw. stopa bezrobocia — a więc stosunek liczby zarejestrowanych bezrobotnych do liczby osób aktywnych zawodowo (czyli łącznie pracujących i bezrobotnych) wyrażony w procentach.

Bezrobocie — rodzaje

Istnieje kilka rodzajów bezrobocia — wszystko zależy od tego, jaki punkt odniesienia przyjmiemy. Ze względu na długość trwania możemy wyróżnić:

  • bezrobocie krótkookresowe (do 3 miesięcy)
  • bezrobocie średniookresowe (od 4 do 6 miesięcy)
  • bezrobocie długookresowe (od 7 do 12 miesięcy)
  • bezrobocie długotrwałe (12 miesięcy wzwyż).

Natomiast ze względu na przyczyny możemy wyróżnić:

  • Bezrobocie frykcyjne (krótkotrwałe, tymczasowe) — wywołane zmianą pracy i niewystarczającą mobilnością. Ma miejsce wtedy, gdy poszukiwania pracy przedłużają się w celu znalezienia najkorzystniejszej oferty albo gdy pracownicy i pracodawcy nie mają wystarczających informacji o sobie nawzajem.
  • Bezrobocie strukturalne — powstaje na tle strukturalnych rozbieżności między podażą pracy a popytem na pracę. W Polsce pojawiło się m.in. na skutek restrukturyzacji podstawowych gałęzi przemysłu (włókienniczego, górnictwa, hutnictwa) i likwidacji PGR-ów. W tym przypadku bezrobotni nie mają wystarczających kwalifikacji zawodowych, by podjąć pracę.
  • Bezrobocie koniunkturalne(cykliczne, keynesowskie) — spowodowane cyklicznymi zmianami produktywności gospodarki. Dochodzi do niego w okresie recesji, gdy spada popyt na towary i usługi, co prowadzi do zmniejszenia produkcji.
  • Bezrobocie technologiczne — wynika z postępu technologicznego, a tym samym zastępowania pracy ludzi pracą maszyn. Może mieć charakter trwały (strukturalny) albo tymczasowy (frykcyjny). W tym przypadku pracownicy nie mają wystarczających kompetencji, by dostosować się do nowych okoliczności.

Bezrobocie może być też jawne (np. rejestrowane w urzędach pracy) lub ukryte (np. niepełny wymiar czasu pracy, wcześniejsza emerytura itd.).

Inne rodzaje bezrobocia to:

  • bezrobocie przymusowe i naturalne (dobrowolne)
  • bezrobocie klasyczne
  • bezrobocie powszechne i lokalne
  • bezrobocie pozorne
  • bezrobocie całkowite i częściowe.

Nie musisz mieć doświadczenia w pisaniu CV. W kreatorze CV LiveCareer znajdziesz gotowe treści dla dowolnej branży i stanowiska, które wstawisz w CV jednym kliknięciem.

Stwórz CV terazkreator cv

2. Przyczyny bezrobocia w Polsce

Według danych GUS stopa bezrobocia w Polsce w styczniu 2022 roku wynosiła 5,9%. Jeszcze w marcu 2020 roku ten wskaźnik wynosił 5,4% — a jedną z przyczyn tego stanu rzeczy była pandemia SARS-CoV-2 i związane z nią obostrzenia (warto jednak wspomnieć, że według Eurostatu, który korzysta z innej definicji bezrobocia, ten wskaźnik wynosi 3,1% i jest najniższy w Europie).

Istnieje jednak wiele innych przyczyn bezrobocia w naszym kraju.

Bezrobocie w Polsce — główne przyczyny:

  • coraz mniejsza liczba miejsc pracy
  • wysokie dla pracodawców koszty pracy
  • wysokie podatki i składki ZUS, które ograniczają możliwość zatrudnienia większej liczby osób
  • brak doświadczenia zawodowego wśród absolwentów
  • prawo pracy nieprzychylne pracodawcom
  • zbyt duża konkurencja na rynku pracy
  • nieskuteczność instytucji rynku pracy
  • pomoc socjalna, wysokie zasiłki dla bezrobotnych
  • zmniejszenie zapotrzebowania na dany produkt lub usługę
  • niski poziom wykształcenia części ludności
  • niedostosowanie systemu edukacji do wymagań współczesnego rynku pracy
  • szybki rozwój technologii
  • zaniedbanie wybranych gałęzi gospodarki
  • sezonowe zmiany w skali zatrudnienia
  • gospodarka państwa nastawiona na import.
Współcześnie często mówi się o podwójnym kryzysie pracy zarobkowej (najemnej). Z jednej strony chodzi tutaj o jakość warunków pracy, wytwarzane produkty i skutki uboczne współczesnej produkcji, a z drugiej o coraz mniejszą liczbę miejsc pracy jako podstawowej przyczyny bezrobocia. Reakcją na „podwójny kryzys pracy zarobkowej” stało się także proponowanie różnych form dualnej gospodarki (m.in.: praca domowa, praca własna, pomoc sąsiedzka, strefa nieformalna), która istnieje obok pracy zarobkowej.

3. Skutki bezrobocia w Polsce i na świecie

Skutki bezrobocia mogą być zarówno negatywne, jak i pozytywne — wszystko zależy od tego, po której stronie barykady stoisz.

Negatywne skutki bezrobocia

  • utrata statusu społecznego
  • uczucie wykluczenia ze społeczeństwa
  • pogarszające się relacje z rodziną i bliskimi
  • duży stres
  • ryzyko patologii społecznych
  • depresja, niska samoocena, zaburzenia emocjonalne
  • niezadowolenie z życia
  • większa podatność na choroby i myśli samobójcze
  • wzrost ubóstwa
  • odkładanie decyzji o założeniu rodziny
  • wyższe wydatki państwa na walkę z bezrobociem
  • rozwój tzw. szarej strefy
  • emigracja zarobkowa
  • utrata umiejętności i kwalifikacji wśród osób bezrobotnych
  • spadek produkcji
  • mniejsze wpływy do budżetu państwa.

Ale — jak to zwykle bywa — każdy kij ma dwa końce:

Pozytywne skutki bezrobocia

  • korzystny wpływ na konkurencyjność na rynku pracy (kandydaci są bardziej otwarci na zdobywanie nowych umiejętności i wykształcenia)
  • większa dyscyplina, motywacja i zaangażowanie pracowników, co prowadzi do szybszego wzrostu gospodarczego państwa
  • możliwość realokacji zasobów ludzkich
  • walka z inflacją (mniejsza presja na podnoszenie płac i słabsza dynamika popytu na towary)
  • otwartość na przebranżowienie i przemyślane wyznaczanie celów zawodowych
  • krótkotrwała migracja zarobkowa, która stymuluje rozwój jednostki (poznawanie innych kultur, nauka języków obcych)
  • zainteresowanie elastycznymi formami pracy, w tym wolontariatem
  • racjonalizacji zatrudnienia i poprawa efektywności gospodarowania firmą.

4. Sposoby radzenia sobie z bezrobociem

Dopadło Cię bezrobocie? Na szczęście nie ma sytuacji bez wyjścia.

Na początku powinieneś dobrze zrozumieć sytuację, w której się znalazłeś. W ujęciu psychologicznym (według Jahody i Lazarsfelda) osoba bezrobotna doświadcza zmiennych stanów emocjonalnych, które wpływają zarówno na jakość jej życia, jak i na efektywność szukania nowej pracy. Są to kolejno:

  1. obawa przed zwolnieniem (zmiany nastroju, pobudzenie)
  2. szok po utracie pracy (poczucie krzywdy i klęski, upokorzenie, lęk przed przyszłością)
  3. optymizm (traktowanie sytuacji jako przejściowej, cieszenie się czasem wolnym, aktywność, wiara w sukces)
  4. pesymizm i rezygnacja (negatywne reakcje emocjonalne, narastanie problemów zdrowotnych i finansowych)
  5. fatalizm i apatia (poczucie beznadziei, izolowanie się, redukcja oczekiwań życiowych i zainteresowań).

Oczywiście — znalezienie zatrudnienia jest najłatwiejsze w fazie trzeciej, gdy bezrobotny wierzy w rychłą poprawę swojego losu. Ale bez względu na to, w której fazie Ty sam obecnie się znajdujesz, możesz podjąć kroki w celu poprawy swojej sytuacji. Jakie?

Najpierw powinieneś zarejestrować się w urzędzie pracy jako bezrobotny (możesz to zrobić wygodnie online). Dzięki temu w przyszłości będziesz mógł otrzymać zasiłek, który pozwoli Ci przetrwać najtrudniejszy okres. Poza tym niewykluczone, że za jakiś czas zostaniesz skierowany na staż z urzędu pracy — w ten sposób unikniesz stagnacji, zdobędziesz nowe doświadczenie do CV i trochę zarobisz.

Kolejnym krokiem powinno być aktywne i wytrwałe szukanie pracy, na której Ci zależy. W tym celu przeanalizuj swoje mocne i słabe strony, dotychczasowe doświadczenie i osiągnięcia zawodowe. Zastanów się, jaki masz cel zawodowy — czyli co i dlaczego chciałbyś robić. Ta wiedza będzie Ci potrzebna do napisania profesjonalnego CV oraz odpowiedzi na pytania rekrutacyjne.

Najlepiej zrobisz, jeśli szukanie pracy potraktujesz tak samo, jak… pracę — a więc Twoje główne zajęcie w ciągu dnia. Korzystaj z profesjonalnych wyszukiwarek ofert pracy, a swoje CV i list motywacyjny każdorazowo dopasuj do wymagań danego pracodawcy (więcej wskazówek na ten temat znajdziesz w naszym poradniku: Jak napisać CV). Dzięki temu Twoje szanse na sukces znacznie wzrosną.

A jeśli Twoje starania nadal nie przynoszą rezultatu, popracuj nad swoimi umiejętnościami. W tym celu zapisz się na kursy doszkalające, pójdź do szkoły zawodowej lub na nowy, przyszłościowy kierunek studiów, weź udział w bezpłatnych praktykach albo zostań wolontariuszem. Możesz też założyć własną firmę lub zarabiać w domu przez Internet. A jeżeli w Twoim mieście brakuje ofert pracy w danym zawodzie, sprawdź, jak się przekwalifikować

Jednym słowem — nie zamykaj się na jedną opcję, a Twoje problemy już wkrótce z pewnością się rozwiążą.

Zobacz też, jak napisać CV bez doświadczenia zawodowego.

Twój list motywacyjny napisze się sam — jeśli skorzystasz z kreatora listu motywacyjnego LiveCareer. Wybierz profesjonalny szablon, odpowiedz na kilka prostych pytań, a program jednym kliknięciem wygeneruje dla Ciebie profesjonalny list do pracy.

Stwórz list motywacyjny teraz

Przejdź do kreatora listukreator listu motywacyjnego

Zobacz też wzór listu motywacyjnego dla swojego zawodu.

Jakie metody walki z bezrobociem uważasz za najskuteczniejsze? Co uważasz za główne przyczyny tego zjawiska? Zostaw swoją opinię w komentarzu.

Jak sprawdzamy treści na LiveCareer?

Nasz zespół sprawdził ten artykuł pod kątem zgodności z procesem redakcyjnym LiveCareer.pl. Dzięki temu porady naszych ekspertów są spójne z aktualnymi standardami i trendami w pisaniu CV oraz listów motywacyjnych. Zaufało nam już ponad 10 milionów kandydatów, którym pomogliśmy zdobyć wymarzoną pracę. Przygotowanie każdego z artykułów jest poprzedzone uważną analizą dostępnych raportów i badań, aby nasze treści odpowiadały na aktualne potrzeby rynku pracy.

O autorze

Żaneta Spadło
Żaneta Spadło

Żaneta Spadło jest ekspertką ds. kariery i pisarką, cytowaną m.in. przez Forbes Woman Polska, Rzeczpospolitą, PulsHR, Polską Agencję Prasową, Polskę Press, Dzień Dobry TVN i Puls Biznesu. Jako absolwentka dziennikarstwa i medioznawstwa na Uniwersytecie Warszawskim oraz dziennikarstwa i komunikacji społecznej na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, od ponad 10 lat działa w marketingu i mediach. Od 2019 roku Żaneta pisze oparte na eksperckiej wiedzy, badaniach i własnym doświadczeniu artykuły poradnikowe z zakresu szukania pracy, pisania dokumentów aplikacyjnych, prawa pracy i autoprezentacji, zgodne z oficjalnymi wytycznymi LiveCareer. W 2021 roku napisała kompleksowy e-book dla czytelników LiveCareer, zatytułowany „Jak napisać świetne CV i dostać pracę”.

Obserwuj nas

Oceń ten artykuł:

Bezrobocie

Średnia:

Dziękujemy za ocenę naszego artykułu!
5  (1 ocena)

Chcesz stworzyć skuteczne CV?

Wypróbuj kreator CV za darmo
Skuteczne CV

Podobne artykuły

Piszą o nas: