Stwórz profesjonalne CV teraz!
Bezrobocie w Polsce 2024: definicja, rodzaje, przyczyny, skutki
Piszą o nas:
Bezrobocie jest to zjawisko społeczne, w którym część osób zdolnych do pracy i pragnących ją podjąć nie znajduje zatrudnienia.
Osoba bezrobotna nie jest więc nigdzie zatrudniona, nie wykonuje innej pracy zarobkowej ani nie prowadzi działalności gospodarczej. Jednak — wbrew pozorom — bezrobocie nie dotyczy wyłącznie osób „leniwych” lub „niezaradnych życiowo”. Zaskoczony?
W tym artykule wyjaśnię Ci, czym jest bezrobocie. Dowiesz się, jakie są rodzaje bezrobocia, jego przyczyny i skutki. Dzięki temu lepiej zrozumiesz to zjawisko i łatwiej unikniesz losu osoby długotrwale bezrobotnej.
Stwórz skuteczne CV w kilka minut. Wybierz profesjonalny szablon CV i szybko wypełnij wszystkie sekcje CV dzięki gotowym treściom do wstawienia i wskazówkom ekspertów.
Kreator CV online LiveCareer to narzędzie, w którym najszybciej stworzysz profesjonalne CV i pobierzesz je jako PDF lub DOC.
1. Co to jest bezrobocie? Definicja i rodzaje bezrobocia
Obszerną definicję bezrobocia przedstawia ustawa z dn. 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Według tego dokumentu za bezrobotną uważa się osobę niezatrudnioną i niewykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub służbie albo innej pracy zarobkowej, bądź, jeśli jest osobą niepełnosprawną, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia co najmniej w połowie tego wymiaru czasu pracy, nieuczącą się w szkole, z wyjątkiem szkół dla dorosłych lub szkół wyższych w systemie wieczorowym albo zaocznym, zarejestrowaną we właściwym dla miejsca zameldowania stałego lub czasowego powiatowym urzędzie pracy oraz poszukującą zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej (...).
Ta definicja bezrobocia obejmuje wyłącznie osoby w wieku od 18 do 60 (w przypadku kobiet) lub 65 lat (w przypadku mężczyzn) — a więc osoby pełnoletnie, które zakończyły naukę, ale według polskiego prawa jeszcze nie osiągnęły wieku emerytalnego.
Z kolei Międzynarodowa Organizacja Pracy za bezrobotną uznaje każdą osobę w wieku od 15 do 74 lat, która spełnia jednocześnie trzy warunki:
- nie jest osobą pracującą w okresie badanego tygodnia
- aktywnie poszukuje zatrudnienia
- jest gotowa podjąć pracę w badanym tygodniu lub następnym.
W tę definicję bezrobocia wpisują się również osoby, które mają już zapewnioną pracę, ale oczekują na jej rozpoczęcie przez okres nie dłuższy niż 3 miesiące.
Natomiast słownik PWN definiuje bezrobocie po prostu jako zjawisko braku pracy zarobkowej dla osób zdolnych do pracy i gotowych do jej podjęcia na typowych warunkach płacowych występujących w gospodarce.
Podstawowym miernikiem wielkości bezrobocia jest tzw. stopa bezrobocia — a więc stosunek liczby zarejestrowanych bezrobotnych do liczby osób aktywnych zawodowo (czyli łącznie pracujących i bezrobotnych) wyrażony w procentach.
Bezrobocie — rodzaje
Istnieje kilka rodzajów bezrobocia — wszystko zależy od tego, jaki punkt odniesienia przyjmiemy. Ze względu na długość trwania możemy wyróżnić:
- bezrobocie krótkookresowe (do 3 miesięcy)
- bezrobocie średniookresowe (od 4 do 6 miesięcy)
- bezrobocie długookresowe (od 7 do 12 miesięcy)
- bezrobocie długotrwałe (12 miesięcy wzwyż).
Natomiast ze względu na przyczyny możemy wyróżnić:
- Bezrobocie frykcyjne (krótkotrwałe, tymczasowe) — wywołane zmianą pracy i niewystarczającą mobilnością. Ma miejsce wtedy, gdy poszukiwania pracy przedłużają się w celu znalezienia najkorzystniejszej oferty albo gdy pracownicy i pracodawcy nie mają wystarczających informacji o sobie nawzajem.
- Bezrobocie strukturalne — powstaje na tle strukturalnych rozbieżności między podażą pracy a popytem na pracę. W Polsce pojawiło się m.in. na skutek restrukturyzacji podstawowych gałęzi przemysłu (włókienniczego, górnictwa, hutnictwa) i likwidacji PGR-ów. W tym przypadku bezrobotni nie mają wystarczających kwalifikacji zawodowych, by podjąć pracę.
- Bezrobocie koniunkturalne(cykliczne, keynesowskie) — spowodowane cyklicznymi zmianami produktywności gospodarki. Dochodzi do niego w okresie recesji, gdy spada popyt na towary i usługi, co prowadzi do zmniejszenia produkcji.
- Bezrobocie technologiczne — wynika z postępu technologicznego, a tym samym zastępowania pracy ludzi pracą maszyn. Może mieć charakter trwały (strukturalny) albo tymczasowy (frykcyjny). W tym przypadku pracownicy nie mają wystarczających kompetencji, by dostosować się do nowych okoliczności.
- Bezrobocie sezonowe — występuje w zakładach pracy sezonowej (budownictwo, rolnictwo itd.) albo wśród absolwentów szukających pierwszej pracy. Może też wynikać z sezonowości produkcji w niektórych dziedzinach gospodarki.
Bezrobocie może być też jawne (np. rejestrowane w urzędach pracy) lub ukryte (np. niepełny wymiar czasu pracy, wcześniejsza emerytura itd.).
Inne rodzaje bezrobocia to:
- bezrobocie przymusowe i naturalne (dobrowolne)
- bezrobocie klasyczne
- bezrobocie powszechne i lokalne
- bezrobocie pozorne
- bezrobocie całkowite i częściowe.
Nie musisz mieć doświadczenia w pisaniu CV. W kreatorze CV LiveCareer znajdziesz gotowe treści dla dowolnej branży i stanowiska, które wstawisz w CV jednym kliknięciem.
2. Przyczyny bezrobocia w Polsce
Według danych GUS stopa bezrobocia w Polsce w styczniu 2022 roku wynosiła 5,9%. Jeszcze w marcu 2020 roku ten wskaźnik wynosił 5,4% — a jedną z przyczyn tego stanu rzeczy była pandemia SARS-CoV-2 i związane z nią obostrzenia (warto jednak wspomnieć, że według Eurostatu, który korzysta z innej definicji bezrobocia, ten wskaźnik wynosi 3,1% i jest najniższy w Europie).
Istnieje jednak wiele innych przyczyn bezrobocia w naszym kraju.
Bezrobocie w Polsce — główne przyczyny:
- coraz mniejsza liczba miejsc pracy
- wysokie dla pracodawców koszty pracy
- wysokie podatki i składki ZUS, które ograniczają możliwość zatrudnienia większej liczby osób
- brak doświadczenia zawodowego wśród absolwentów
- prawo pracy nieprzychylne pracodawcom
- zbyt duża konkurencja na rynku pracy
- nieskuteczność instytucji rynku pracy
- pomoc socjalna, wysokie zasiłki dla bezrobotnych
- zmniejszenie zapotrzebowania na dany produkt lub usługę
- niski poziom wykształcenia części ludności
- niedostosowanie systemu edukacji do wymagań współczesnego rynku pracy
- szybki rozwój technologii
- zaniedbanie wybranych gałęzi gospodarki
- sezonowe zmiany w skali zatrudnienia
- gospodarka państwa nastawiona na import.
Współcześnie często mówi się o podwójnym kryzysie pracy zarobkowej (najemnej). Z jednej strony chodzi tutaj o jakość warunków pracy, wytwarzane produkty i skutki uboczne współczesnej produkcji, a z drugiej o coraz mniejszą liczbę miejsc pracy jako podstawowej przyczyny bezrobocia. Reakcją na „podwójny kryzys pracy zarobkowej” stało się także proponowanie różnych form dualnej gospodarki (m.in.: praca domowa, praca własna, pomoc sąsiedzka, strefa nieformalna), która istnieje obok pracy zarobkowej.
3. Skutki bezrobocia w Polsce i na świecie
Skutki bezrobocia mogą być zarówno negatywne, jak i pozytywne — wszystko zależy od tego, po której stronie barykady stoisz.
Negatywne skutki bezrobocia
- utrata statusu społecznego
- uczucie wykluczenia ze społeczeństwa
- pogarszające się relacje z rodziną i bliskimi
- duży stres
- ryzyko patologii społecznych
- depresja, niska samoocena, zaburzenia emocjonalne
- niezadowolenie z życia
- większa podatność na choroby i myśli samobójcze
- wzrost ubóstwa
- odkładanie decyzji o założeniu rodziny
- wyższe wydatki państwa na walkę z bezrobociem
- rozwój tzw. szarej strefy
- emigracja zarobkowa
- utrata umiejętności i kwalifikacji wśród osób bezrobotnych
- spadek produkcji
- mniejsze wpływy do budżetu państwa.
Ale — jak to zwykle bywa — każdy kij ma dwa końce:
Pozytywne skutki bezrobocia
- korzystny wpływ na konkurencyjność na rynku pracy (kandydaci są bardziej otwarci na zdobywanie nowych umiejętności i wykształcenia)
- większa dyscyplina, motywacja i zaangażowanie pracowników, co prowadzi do szybszego wzrostu gospodarczego państwa
- możliwość realokacji zasobów ludzkich
- walka z inflacją (mniejsza presja na podnoszenie płac i słabsza dynamika popytu na towary)
- otwartość na przebranżowienie i przemyślane wyznaczanie celów zawodowych
- krótkotrwała migracja zarobkowa, która stymuluje rozwój jednostki (poznawanie innych kultur, nauka języków obcych)
- zainteresowanie elastycznymi formami pracy, w tym wolontariatem
- racjonalizacji zatrudnienia i poprawa efektywności gospodarowania firmą.
4. Sposoby radzenia sobie z bezrobociem
Dopadło Cię bezrobocie? Na szczęście nie ma sytuacji bez wyjścia.
Na początku powinieneś dobrze zrozumieć sytuację, w której się znalazłeś. W ujęciu psychologicznym (według Jahody i Lazarsfelda) osoba bezrobotna doświadcza zmiennych stanów emocjonalnych, które wpływają zarówno na jakość jej życia, jak i na efektywność szukania nowej pracy. Są to kolejno:
- obawa przed zwolnieniem (zmiany nastroju, pobudzenie)
- szok po utracie pracy (poczucie krzywdy i klęski, upokorzenie, lęk przed przyszłością)
- optymizm (traktowanie sytuacji jako przejściowej, cieszenie się czasem wolnym, aktywność, wiara w sukces)
- pesymizm i rezygnacja (negatywne reakcje emocjonalne, narastanie problemów zdrowotnych i finansowych)
- fatalizm i apatia (poczucie beznadziei, izolowanie się, redukcja oczekiwań życiowych i zainteresowań).
Oczywiście — znalezienie zatrudnienia jest najłatwiejsze w fazie trzeciej, gdy bezrobotny wierzy w rychłą poprawę swojego losu. Ale bez względu na to, w której fazie Ty sam obecnie się znajdujesz, możesz podjąć kroki w celu poprawy swojej sytuacji. Jakie?
Najpierw powinieneś zarejestrować się w urzędzie pracy jako bezrobotny (możesz to zrobić wygodnie online). Dzięki temu w przyszłości będziesz mógł otrzymać zasiłek, który pozwoli Ci przetrwać najtrudniejszy okres. Poza tym niewykluczone, że za jakiś czas zostaniesz skierowany na staż z urzędu pracy — w ten sposób unikniesz stagnacji, zdobędziesz nowe doświadczenie do CV i trochę zarobisz.
Kolejnym krokiem powinno być aktywne i wytrwałe szukanie pracy, na której Ci zależy. W tym celu przeanalizuj swoje mocne i słabe strony, dotychczasowe doświadczenie i osiągnięcia zawodowe. Zastanów się, jaki masz cel zawodowy — czyli co i dlaczego chciałbyś robić. Ta wiedza będzie Ci potrzebna do napisania profesjonalnego CV oraz odpowiedzi na pytania rekrutacyjne.
Najlepiej zrobisz, jeśli szukanie pracy potraktujesz tak samo, jak… pracę — a więc Twoje główne zajęcie w ciągu dnia. Korzystaj z profesjonalnych wyszukiwarek ofert pracy, a swoje CV i list motywacyjny każdorazowo dopasuj do wymagań danego pracodawcy (więcej wskazówek na ten temat znajdziesz w naszym poradniku: Jak napisać CV). Dzięki temu Twoje szanse na sukces znacznie wzrosną.
A jeśli Twoje starania nadal nie przynoszą rezultatu, popracuj nad swoimi umiejętnościami. W tym celu zapisz się na kursy doszkalające, pójdź do szkoły zawodowej lub na nowy, przyszłościowy kierunek studiów, weź udział w bezpłatnych praktykach albo zostań wolontariuszem. Możesz też założyć własną firmę lub zarabiać w domu przez Internet. A jeżeli w Twoim mieście brakuje ofert pracy w danym zawodzie, sprawdź, jak się przekwalifikować.
Jednym słowem — nie zamykaj się na jedną opcję, a Twoje problemy już wkrótce z pewnością się rozwiążą.
Zobacz też, jak napisać CV bez doświadczenia zawodowego.
Twój list motywacyjny napisze się sam — jeśli skorzystasz z kreatora listu motywacyjnego LiveCareer. Wybierz profesjonalny szablon, odpowiedz na kilka prostych pytań, a program jednym kliknięciem wygeneruje dla Ciebie profesjonalny list do pracy.
Zobacz też wzór listu motywacyjnego dla swojego zawodu.
Jakie metody walki z bezrobociem uważasz za najskuteczniejsze? Co uważasz za główne przyczyny tego zjawiska? Zostaw swoją opinię w komentarzu.
Jak sprawdzamy treści na LiveCareer?
Nasz zespół sprawdził ten artykuł pod kątem zgodności z procesem redakcyjnym LiveCareer.pl. Dzięki temu porady naszych ekspertów są spójne z aktualnymi standardami i trendami w pisaniu CV oraz listów motywacyjnych. Zaufało nam już ponad 10 milionów kandydatów, którym pomogliśmy zdobyć wymarzoną pracę. Przygotowanie każdego z artykułów jest poprzedzone uważną analizą dostępnych raportów i badań, aby nasze treści odpowiadały na aktualne potrzeby rynku pracy.
O autorze
Żaneta Spadło jest ekspertką ds. kariery i pisarką, cytowaną m.in. przez Forbes Woman Polska, Rzeczpospolitą, PulsHR, Polską Agencję Prasową, Polskę Press, Dzień Dobry TVN i Puls Biznesu. Jako absolwentka dziennikarstwa i medioznawstwa na Uniwersytecie Warszawskim oraz dziennikarstwa i komunikacji społecznej na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, od ponad 10 lat działa w marketingu i mediach. Od 2019 roku Żaneta pisze oparte na eksperckiej wiedzy, badaniach i własnym doświadczeniu artykuły poradnikowe z zakresu szukania pracy, pisania dokumentów aplikacyjnych, prawa pracy i autoprezentacji, zgodne z oficjalnymi wytycznymi LiveCareer. W 2021 roku napisała kompleksowy e-book dla czytelników LiveCareer, zatytułowany „Jak napisać świetne CV i dostać pracę”.
Oceń ten artykuł:
Bezrobocie
Średnia:
Chcesz stworzyć skuteczne CV?
Wypróbuj kreator CV za darmoPodobne artykuły
Jak napisać CV: wzór do pracy i omówienie CV w 2024
Zobacz, jak napisać CV do pracy, żeby zwrócić uwagę rekruterów. W artykule znajdziesz wzór CV na 2024 i przykłady dobrze napisanych CV dla różnych zawodów.
Rodzaje CV - chronologiczne, funkcjonalne, mieszane
Jakie są rodzaje CV i który typ dokumentu jest dla Ciebie najlepszy? Sprawdź, jaki rodzaj CV wybrać, żeby podkreślić swoje mocne strony jako kandydat.
Rozmowa kwalifikacyjna: poradnik przed i po rozmowie o pracę
Czeka Cię rozmowa kwalifikacyjna i nie wiesz, co robić? Przeczytaj nasz poradnik, dzięki któremu żadna rozmowa o pracę nie będzie Ci straszna.
Piszą o nas: