Czas pracy 2021 — wymiar czasu pracy na 1/1, 1/2 i 3/4 etatu
Wymiar czasu pracy jest to norma godzin pracy, która obowiązuje w przyjętym okresie rozliczeniowym (np. w danym miesiącu). Kodeks pracy w art. 129 stwierdza, że czas pracy — poza paroma wyjątkami — nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy.
Ale co to oznacza w praktyce?
Z tego artykułu dowiesz się, ile godzin przepracujemy w 2021 roku i jak obliczyć wymiar czasu pracy dla pełnego, 1/2, 1/4 i 3/4 etatu. Zrozumiesz, czym jest ruchomy, równoważny oraz zadaniowy czas pracy. Dzięki tej wiedzy łatwiej będzie Ci zorganizować pracę swoją i firmy.
Stwórz skuteczne CV w kilka minut. Wybierz profesjonalny szablon CV i szybko wypełnij wszystkie sekcje CV dzięki gotowym treściom do wstawienia i wskazówkom ekspertów.
Kreator CV online LiveCareer to narzędzie, w którym najszybciej stworzysz profesjonalne CV i pobierzesz je jako PDF lub DOC.
1. Wymiar czasu pracy 2021. Ile godzin pracy przypada w każdym miesiącu?
Czas pracy w danym okresie rozliczeniowym reguluje rozdział II Kodeksu pracy. Zgodnie z art. 129, przeciętny wymiar czasu pracy to 8 godzin na dobę oraz 40 tygodniowo.
Oczywiście, w przypadku niektórych zawodów ten czas rozkłada się inaczej — np. czas pracy lekarza może zostać wydłużony do 12 godzin na dobę. Mimo to tygodniowy czas pracy nie powinien przekroczyć 48 godzin.
Zatem jak obliczyć wymiar czasu pracy w poszczególnych miesiącach?
- Pomnóż 40 godzin przez liczbę pełnych tygodni w przyjętym okresie rozliczeniowym (np. 1 miesiąc to 4 tygodnie).
- Do uzyskanego wyniku dodaj 8 godzin za każdy dodatkowy dzień w danym okresie, którego nie obejmował pełny tydzień pracy.
- Odejmij 8 godzin za każde święto (czyli dzień ustawowo wolny od pracy) w danym okresie rozliczeniowym, które przypada w dniu roboczym (od poniedziałku do soboty).
Oto obliczona w ten sposób liczba godzin pracy w kolejnych miesiącach 2021 roku:
Wymiar czasu pracy 2021 — tabela
Miesiąc i rok | Liczba godzin pracy | Liczba dni pracy | Liczba dni |
Styczeń 2021 | 152 | 19 | 12 |
Luty 2021 | 160 | 20 | 8 |
Marzec 2021 | 184 | 23 | 8 |
Kwiecień 2021 | 168 | 21 | 9 |
Maj 2021 | 152 | 19* | 12* |
Czerwiec 2021 | 168 | 21 | 9 |
Lipiec 2021 | 176 | 22 | 9 |
Sierpień 2021 | 176 | 22 | 9 |
Wrzesień 2021 | 176 | 22 | 8 |
Październik 2021 | 168 | 21 | 10 |
Listopad 2021 | 160 | 20 | 10 |
Grudzień 2021 | 176 | 22* | 9* |
Suma | 2016 | 252 | 113 |
* uwzględniono 1 wolny dzień za święto przypadające w sobotę
To oznacza, że w 2021 roku przepracujemy łącznie 2016 godzin (252 dni × 8 godzin) — czyli o 8 godzin mniej niż w roku 2020.
Od tej reguły są jednak wyjątki. Osoby zarządzające zakładem pracy (kierownicy, szefowie) mają nielimitowany czas pracy. Natomiast czas pracy osoby ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności to maksymalnie 7 godzin na dobę oraz 35 tygodniowo. Więcej informacji na ten temat znajdziesz w broszurze Państwowej Inspekcji Pracy.
Uwzględniając powyższe normy, pracodawca może również wprowadzić w firmie ruchomy czas pracy — czyli elastyczne godziny rozpoczynania i kończenia pracy w zależności od dnia tygodnia. Dla pracownika jest to bardzo wygodna forma, która ułatwia pogodzenie życia prywatnego z zawodowym.
Warto jednak pamiętać, że powyższe regulacje dotyczą wyłącznie pracowników zatrudnionych na podstawie umowę o pracę. Osoby samozatrudnione, a także pracujące na podstawie umowy zlecenie lub umowy o dzieło, swój czas pracy muszą ustalać indywidualnie. Są to bowiem umowy cywilno-prawne — regulowane przez Kodeks cywilny, a nie przez Kodeks pracy.
2. Czas pracy na 1/2, 1/4 i 3/4 etatu — ile to godzin?
Pełny etat to 40 godzin pracy tygodniowo.
Jeśli jednak pracujesz na niepełnym etacie, Twój czas pracy powinien zostać obliczony proporcjonalnie do pełnego etatu w danym okresie rozliczeniowym. W tym celu wystarczy pomnożyć wymiar czasu pracy z tabeli powyżej przez ułamek określający Twój etat. Przykład?
Czas pracy w czerwcu 2021 roku wyniesie 168 godzin. Oto niepełny wymiar czasu pracy, który będzie obowiązywał w tym miesiącu:
- dla 1/2 etatu: 168 godzin × ½ = 84 godziny
- dla 1/4 etatu: 168 godzin × ¼ = 42 godziny
- dla 3/4 etatu: 168 godzin × ¾ = 126 godzin
W ten sam sposób możesz obliczyć czas pracy w innym, dłuższym okresie. Na przykład wymiar czasu pracy w całym 2021 roku na 3/4 etatu wyniesie 1512 godzin.
Pamiętaj, że jeśli jesteś zatrudniony na podstawie umowy o pracę, przysługuje Ci również prawo do nieprzerwanego wypoczynku. Powinien on trwać co najmniej 11 godzin w ciągu doby oraz co najmniej 35 godzin raz w tygodniu (np. w weekend). W tym wypadku nie ma znaczenia, czy jesteś zatrudniony na pełnym, czy też na część etatu.
Ponadto jeśli pracujesz co najmniej 6 godzin w ciągu doby, masz prawo do jednej, co najmniej 15-minutowej przerwy, która wlicza się do czasu pracy.
Nie musisz mieć doświadczenia w pisaniu CV. W kreatorze CV LiveCareer znajdziesz gotowe treści dla dowolnej branży i stanowiska, które wstawisz w CV jednym kliknięciem.
3. Systemy czasu pracy. Czym jest równoważny i zadaniowy czas pracy?
Kodeks pracy zezwala pracodawcy na wprowadzenie jednego z systemów czasu pracy. Wybór systemu zależy od specyfiki danego zawodu, a do najczęściej stosowanych należą:
- podstawowy czas pracy
- równoważny czas pracy
- zadaniowy czas pracy
- weekendowy czas pracy.
System podstawowego czasu pracy to ten, który opisałam powyżej — czyli 8 godzin na dobę oraz 40 godzin tygodniowo. Poniżej poznasz definicje trzech kolejnych.
Równoważny czas pracy
System równoważnego czasu pracy umożliwia wydłużenie oraz skrócenie czasu pracy w danym dniu lub tygodniu. Maksymalny dobowy wymiar czasu pracy w tym systemie wynosi 12 godzin, a w przypadku niektórych prac (np. w służbach ratowniczych) — nawet 16 lub 24 godziny.
W tym systemie należy pilnować, by nie przekroczyć dopuszczalnego wymiaru czasu pracy w danym okresie rozliczeniowym. Pracodawca musi również zapewnić pracownikowi liczbę dni wolnych odpowiadających co najmniej liczbie niedziel, świąt i innych dni wolnych od pracy w każdym przeciętnie pięciodniowym dniu pracy.
Jeśli w równoważnym czasie pracy pracownik wyrobi nadgodziny, w zamian przysługuje mu czas wolny lub takie samo wynagrodzenie jak w przypadku podstawowego czasu pracy (ale o tym później).
Zadaniowy czas pracy
Jeśli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją, pracodawca po porozumieniu z pracownikiem może zastosować zadaniowy czas pracy. W tym przypadku pracownik sam decyduje o rozkładzie swojego czasu pracy, a pracodawca kontroluje wykonanie powierzonych zadań.
W tym systemie to przełożony ustala ilość zadań i liczbę godzin pracy niezbędną na ich wykonanie. W tym celu musi uwzględnić ogólne normy o wymiarze czasu pracy. Warto jednak pamiętać, że jeśli dojdzie do sporu z pracownikiem na tym tle, to właśnie pracodawca będzie musiał dowieść, iż wykonanie zadań we wskazanym czasie pracy było możliwe.
Weekendowy czas pracy
Ten system zakłada, że praca jest świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta. Dobowy wymiar czasu pracy w tym systemie może zostać przedłużony do 12 godzin, a pracodawca nie musi „oddawać” pracownikowi dnia wolnego w zamian za pracę w niedzielę lub święto.
Mimo to — nawet jeśli w danym miesiącu przypada mniej weekendów niż zwykle — pracownikowi przysługuje takie samo miesięczne wynagrodzenie jak za pełny etat.
Twój list motywacyjny napisze się sam — jeśli skorzystasz z kreatora listu motywacyjnego LiveCareer. Wybierz profesjonalny szablon, odpowiedz na kilka prostych pytań, a program jednym kliknięciem wygeneruje dla Ciebie profesjonalny list do pracy.
4. Godziny nadliczbowe a Kodeks pracy — jakie prawa Ci przysługują?
Z badania „Grzechy główne polskich pracodawców” wynika, że aż 66% pracowników w Polsce zdarzyło się pracować po godzinach. Niestety, tylko 29% z nich otrzymało przysługujący im dodatek za nadgodziny.
A co na to przepisy? Tę kwestię wyjaśnia art. 151 Kodeksu pracy:
151. § 1. Za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje dodatek w wysokości:
1) 100% wynagrodzenia — za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających:
a) w nocy,
b) w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
c) w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy;
2) 50% wynagrodzenia — za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu niż określony w pkt 1.
Dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia za każdą godzinę nadliczbową — zgodnie z Kodeksem pracy — przysługuje również pracownikowi, który przekroczył przeciętną tygodniową normę czasu pracy w danym okresie rozliczeniowym.
W zamian za pracę w godzinach nadliczbowych pracodawca może również udzielić pracownikowi czasu wolnego odpowiadającego liczbie nadgodzin. Może to nastąpić zarówno na wniosek pracownika, jak i z inicjatywy pracodawcy — jednak nie później niż przed najbliższym terminem wypłaty wynagrodzenia.
Warto pamiętać, że maksymalna liczba godzin pracy, łącznie z godzinami nadliczbowymi, nie może przekraczać 5 w ciągu doby, 48 tygodniowo oraz 150 rocznie (te ograniczenia nie dotyczą osób zarządzających zakładem pracy).
Ponadto Kodeks pracy wyraźnie zakazuje wyrabiania nadgodzin osobom młodocianym oraz w ciąży — nawet jeśli wyrażą na to zgodę.
A czy Tobie zdarzyło się pracować po godzinach? Jaki system czasu pracy najbardziej Ci odpowiada? Chętnie poznam Twoją opinię — podziel się nią w komentarzu na forum poniżej.
