Zdrowie psychiczne Polaków a ich życie zawodowe. Badanie 2022

W mediach (tradycyjnych i społecznościowych) poświęca się coraz więcej uwagi zdrowiu psychicznemu — pomału przestaje ono być tematem tabu. Dodatkowo, wraz z rozwojem psychiatrii, coraz więcej wiemy o funkcjonowaniu mózgu i mechanizmach stojących za zaburzeniami.

Z drugiej jednak strony, do chorób psychicznych podchodzimy skrajnie indywidualistycznie — brakuje państwowych rozwiązań i systemowego wsparcia oraz uznania wpływu środowiska i warunków na naszą psychikę. Najczęstszym rozwiązaniem jest idź na terapię — ale psychoterapia z najlepszym specjalistą nie pomoże na problemy związane z brakiem poczucia bezpieczeństwa czy biedą. 

Dlatego postanowiliśmy zapytać ponad 1000 Polaków o to, jak ich życie zawodowe wpływa na zdrowie psychiczne i czy widzą związek pomiędzy jednym a drugim. 

Oto wyniki badania:

Jak czują się Polacy w 2022 r.?

Pandemia, pełzający kryzys gospodarczy, inflacja oraz wojna u granic z pewnością nie sprzyjają dobrostanowi psychicznemu — pogorszenie się zdrowia psychicznego to fakt. Światowa organizacja zdrowia szacuje, że pandemia przyniosła 25-procentowy wzrost w występowaniu depresji i zaburzeń lękowych. 

Dlatego też zapytaliśmy naszych ankietowanych o ich ocenę własnego zdrowia psychicznego. Ponad ⅓ przyznała, że kiedykolwiek w życiu miała problemy ze zdrowiem psychicznym. Co więcej, miała je również ponad połowa najmłodszych badanych (w wieku 18-25 lat) — międzynarodowe badania pokazują rzeczywiście, że wśród młodszych osób narastają tego typu zaburzenia. 

Drobna różnica występuje również pomiędzy płciami — 39% kobiet przyznało, że kiedykolwiek zmagało się z problemami psychicznymi vs. 34% mężczyzn. Jak jednak wiemy z badań, mężczyźni są mniej skłonni do otwartych rozmów na ten temat oraz szukania pomocy i wsparcia.

Żeby lepiej zrozumieć sytuację, zadaliśmy ankietowanym 2 dodatkowe pytania: czy zmagają się z obniżonym nastrojem przez długi okres bez widoku na poprawę (co może świadczyć o depresji bądź epizodzie depresyjnym) oraz czy przez długi okres zamartwiają się przyszłością (co może świadczyć o stanach lękowych).

Obniżony nastrój zgłosiło 48% wszystkich ankietowanych (68% wśród najmłodszych), a tendencję do zamartwiania się 51% badanych — w tym 65% najmłodszych oraz 57% zarabiających w przedziale 2500–3500 zł netto (poniżej średniej krajowej). 

Zobaczymy teraz, jak powyższe wyniki wiążą się z życiem zawodowym. 

Warunki pracy a zdrowie psychiczne Polaków w 2022 r. 

Na samym początku postanowiliśmy sprawdzić, jak warunki pracy wpływają na zdrowie psychiczne Polaków — zgodnie z badaniami Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, to właśnie życie zawodowe oraz sytuacja gospodarczo-polityczna jest największym źródłem stresu. 

Niemal ⅓ (29%) badanych przyznała, że pracuje w niepewnych warunkach. Dotyczy to również 38% najmłodszych respondentów.

Natomiast wśród pytanych zmagających się z problemami psychicznymi, była to prawie połowa — 45%. Podobny odsetek badanych (44%) z obniżonym nastrojem zgłosił niepewne warunki, a wśród osób, które martwią się o przyszłość, było to 42%. 

Natomiast wśród respondentów, którzy nigdy nie mieli problemów ze zdrowiem psychicznym niepewne warunki w pracy zgłosiło 19%.

Niepewność to jednak niejedyny problem, z jakim mierzą się pracownicy w Polsce — 38% przyznało, że warunki, w których pracują są niesatysfakcjonujące. Wśród ankietowanych z problemami ze zdrowiem psychicznym była to ponad połowa (54%). 

Z drugiej strony brak satysfakcji z warunków pracy zgłosiło również 47% badanych w wieku 26-39 lat oraz 43% w wieku 40-55 lat, jak też 48% pracujących w pełnym wymiarze czasu pracy (na pełen etat). 

Powszechnym wśród każdej przebadanej grupy problemem są zarobki — 67% wszystkich ankietowanych zgodziło się ze stwierdzeniem, że zarabiają zbyt mało, żeby spełnić swoje potrzeby. Uznało też tak m.in. 73% kobiet (i 60% mężczyzn). Ta dysproporcja może wynikać z luki płacowej. 

Nie zmienia to jednak faktu, że niskie (przynajmniej w przekonaniu badanych) zarobki również korelują z dobrostanem — 76% badanych z problemami ze zdrowiem psychicznym uważa, że zarabia za mało. Sądzi tak również 76% zmagających się z obniżonym nastrojem i 77% obawiających się o przyszłość. Wśród osób bez problemów psychicznych na niskie zarobki zwróciło uwagę 61%.

Dodatkowo 62% Polaków twierdzi, że ich praca jest za nisko wynagradzana względem wysiłku, który w nią wkładają. Dla porównania uważa tak 75% osób, które zmagają się z problemami psychicznymi, 73% osób, które zmagają się z obniżonym nastrojem i 72% osób, które martwią się o przyszłość.

Poprosiliśmy również naszych badanych o ocenę wpływu pracy na ich stan — wśród wszystkich zapytanych 40% przyznało, że warunki w których pracują, negatywnie odbijają się na ich zdrowiu psychicznym. 

Wśród ankietowanych z problemami ze zdrowiem psychicznym, 63% sądzi, że praca ma na nie negatywny wpływ. Co więcej, uważa tak również 60% osób, które zmagają się z obniżonym nastrojem i 56% osób, które martwią się o przyszłość. 

Warto przy okazji zauważyć, że WHO szacuje, iż depresja oraz stany lękowe generują dla światowej gospodarki stratę 1 biliona dolarów rocznie — tym bardziej zastanawiające jest, że brakuje systemowych rozwiązań (m.in. łatwo dostępnych publicznych specjalistów) lub są one niewystarczające względem potrzeb. 

Psychiczne BHP — czy trzeba bać się przyszłości?

Zgodnie z piramidą Maslowa — chociaż niektórzy naukowcy twierdzą, że nie znajduje ona potwierdzenia w badaniach — poczucie bezpieczeństwa emocjonalnego, finansowego i zdrowotnego jest jedną z najważniejszych ludzkich potrzeb. Bez niego nie możemy się rozwijać i po prostu dobrze czuć.

Zapytaliśmy więc naszych ankietowanych, jakie mają obawy w związku z życiem zawodowym. Co ważne, 41% stwierdziło, że praca nie daje im poczucia bezpieczeństwa. Wśród osób, które mają problemy ze zdrowiem psychicznym, odsetek wyniósł 55% i 50% dla zmagających się z lękiem o przyszłość. 

W kontekście życia zawodowego i poczucia bezpieczeństwa często mówi się o tzw. psychological safety — czyli m.in. braku obawy przed oceną innych. Wiele badań pokazuje, że jest to kluczowe, aby budować przyjazne i produktywne miejsca pracy. 

A jeśli mówimy o bardziej tradycyjnie pojmowanym bezpieczeństwie — odrobinę więcej niż ⅓ (34%) Polaków przyznała, że boi się utraty pracy. Za to spośród osób z problemami ze zdrowiem psychicznym lęk ten zgłasza prawie połowa — 48% (oraz 47% osób, które zmagają się z obniżonym nastrojem, jak również 45% osób, które martwią się o przyszłość). 

Kolejną kwestią niezaprzeczalnie związaną z poczuciem bezpieczeństwa są zarobki. 73% Polaków boi się, że w przyszłości nie będą mieć wystarczająco dużo pieniędzy na utrzymanie. Obawia się tego również 80% badanych kobiet. 

Wśród osób z problemami ze zdrowiem psychicznym perspektywą utrzymania się w przyszłości martwi się 84%, a wśród zmagających się z lękiem 86%. 

Nie możemy jednak mówić o zdrowiu psychicznym bez poruszenia tematu emocji — a te związane z pracą są często bardzo silne. 

Trudne sprawy — emocje w pracy

W pracy spędzamy jedną trzecią doby — to bardzo dużo. Co więcej, zależą od niej nasz poziom i styl życia, a czasami również pozycja społeczna. W pracy również nawiązujemy relacje i musimy radzić sobie z konfliktowymi sytuacjami. Nie jest więc możliwe, żeby w żaden sposób nie oddziaływała na nasze emocje. 

Prawie połowa wszystkich naszych ankietowanych (45%) przyznała, że czuje się przeciążona pracą. Twierdzi tak więcej (59%) respondentów, którzy pracują na pełny etat. Dodatkowo wśród badanych z problemami ze zdrowiem psychicznym, przeciążenie pracą odczuwa 68%. 

Jedna trzecia Polaków przyznała również, że w pracy czuje się niepewnie. Wśród osób zmagających się ze zdrowiem psychicznym jest to już 53%, wśród respondentów z obniżonym nastrojem — 50%, a wśród obawiających się o przyszłość — 49%. 

Co więcej, 32% wszystkich badanych stwierdziło, że praca budzi w nich negatywne uczucia i skojarzenia. Przyznało tak również 53% osób, które zmagają się z problemami psychicznym,

50% respondentów z obniżonym nastrojem oraz 47% martwiących się o przyszłość.

Tak jak w przypadku poprzednich badań — widać, że Polacy nie najlepiej oceniają kondycję naszego rynku pracy. Nie ulega jednak wątpliwości, że wśród osób, które zmagają się z problemami ze zdrowiem psychicznym, życie zawodowe odciska większe piętno.

Czas na krótkie podsumowanie.

Podsumowanie

Oto najciekawsze wyniki naszego badania:

• Ponad ⅓ Polaków miała kiedykolwiek w życiu problemy ze zdrowiem psychicznym.
• Najgorzej swoje zdrowie psychiczne oceniają kobiety i osoby młode (w wieku 18-25 lat).
• 38% Polaków przyznało, że pracuje w niesatysfakcjonujących warunkach. Wśród osób z problemami psychicznymi jest to ponad połowa (54%).
• Aż 67% wszystkich ankietowanych twierdzi, że zarabiają zbyt mało, żeby spełnić swoje potrzeby. Uznało też tak m.in. 73% kobiet i 76% badanych z problemami ze zdrowiem psychicznym.

Być może warto więc przemyśleć społeczne podejście do zdrowia psychicznego oraz organizacji rynku pracy — tak, aby każdy zatrudniony czuł się bezpiecznie oraz miał szanse uzyskać profesjonalną pomoc psychologiczną.

Metodologia

W badaniu wzięło udział 1189 osób, które odpowiedziały na 15 pytań zamkniętych. 

O nas

LiveCareer to miejsce, w którym dowiesz się wszystkiego o pisaniu CV oraz listów motywacyjnych, a także znajdziesz nowoczesne szablony CV. Setki tysięcy kandydatów stworzyły w naszym kreatorze CV dokumenty aplikacyjne, które pomogły im zdobyć wymarzone stanowiska.

Masz opinię na ten temat? A może chciałbyś podzielić się swoim doświadczeniem związanym z tematem badania? Koniecznie zostaw komentarz pod artykułem.