Wypalenie zawodowe: przyczyny, objawy, jak sobie radzić

W pracy czujesz się wyczerpany psychicznie i fizycznie? Od dłuższego czasu odczuwasz znużenie, irytację i brak przyjemności z pracy, ale nawet urlop nie pomaga Ci się zregenerować? To mogą być objawy wypalenia zawodowego.

Z tego artykułu dowiesz się, jak rozpoznać syndrom wypalenia zawodowego. Wyjaśnię Ci, czym jest wypalenie zawodowe, jakie są jego przyczyny i skutki oraz możliwe metody leczenia. Na końcu podpowiem Ci, co możesz zrobić, by nie dopuścić do tego syndromu w przyszłości.

Stwórz skuteczne CV w kilka minut. Wybierz profesjonalny szablon CV i szybko wypełnij wszystkie sekcje CV dzięki gotowym treściom do wstawienia i wskazówkom ekspertów.

Stwórz CV teraz

Stwórz profesjonalne CV teraz!

NIE

TAK

Kreator CV online LiveCareer to narzędzie, w którym najszybciej stworzysz profesjonalne CV i pobierzesz je jako PDF lub DOC.

1. Co to jest wypalenie zawodowe? Definicja i objawy

Wypalenie zawodowe (inaczej syndrom wypalenia zawodowego albo burnout) występuje, gdy praca, która kiedyś dawała satysfakcję, staje się nieprzyjemna i męcząca zarówno fizycznie, jak i psychicznie, a pracownik przestaje rozwijać się zawodowo.

Tak rozumiane wypalenie zawodowe to efekt chronicznego stresu w pracy, który nie został odpowiednio złagodzony. Według Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-11) syndrom wypalenia zawodowego obejmuje:

• uczucie braku energii lub wyczerpania
• cyniczne lub negatywne nastawienie do pracy albo mentalne odcięcie się od niej
• zredukowanie skuteczności zawodowej.

Christina Maslach, znana psycholog z Uniwersytetu Kalifornijskiego, twierdzi, że wypalenie zawodowe można podzielić na trzy etapy:

• Wyczerpanie emocjonalne. Ten etap charakteryzujące się m.in. zmęczeniem i zniechęceniem do pracy, utratą sił, prokrastynacją, ciągłym napięciem, wyjałowieniem emocjonalnym i zmiennością nastrojów.
  
  
• Depersonalizacja, czyli utrata wrażliwości wobec innych. Jest to psychiczne dystansowanie się od przełożonych, współpracowników i klientów. Relacje w pracy stają się coraz bardziej powierzchowne, formalne i cyniczne, czasami przepełnione złością.
  
  
• Utrata wiary w siebie i swoje dokonania. Na tym etapie pracownik wątpi we własne osiągnięcia i kompetencje zawodowe oraz kwestionuje słuszność swojej pracy.

Wypalenie zawodowe — objawy:

• brak satysfakcji z pracy
• przepracowanie i chroniczne zmęczenie
• brak zaangażowania w obowiązki zawodowe
• uczucie braku rozwoju zawodowego
• bezsenność
• przedłużające się uczucie wyczerpania (nawet po odpoczynku)
• unikanie kontaktu z przełożonymi i kolegami z pracy
• poczucie bezsensu i pustki
• celowe opuszczanie spotkań i imprez firmowych
• utrata poczucia własnej wartości
• niedocenianie swoich osiągnięć zawodowych
• wahania nastrojów
• spadek motywacji do pracy
• problemy z koncentracją
• pesymizm i negatywne emocje
• powracające bóle głowy
• problemy gastryczne
• częste uczucie złości i irytacji
• większa skłonność do używek
• obojętność wobec klientów.

Warto jednak mieć na uwadze, że według niektórych badaczy wypalenie zawodowe jest formą depresji i tak też powinno być leczone.

Poza tym niektóre z powyższych objawów mogą świadczyć o innych chorobach (lub do nich prowadzić), dlatego jeśli je odczuwasz, najlepiej skonsultuj się z lekarzem lub psychologiem. Możesz też wykonać specjalistyczny test wypalenia zawodowego — np. Maslach Burnout Inventory (MBI) albo Kwestionariusz Wypalenia Zawodowego (LBQ).

Nie musisz mieć doświadczenia w pisaniu CV. W kreatorze CV LiveCareer znajdziesz gotowe treści dla dowolnej branży i stanowiska, które wstawisz w CV jednym kliknięciem.

Stwórz CV teraz

2. Przyczyny wypalenia zawodowego

Wypalenie zawodowe to efekt długotrwałego stresu, który może mieć wiele różnych przyczyn. Jeden trudniejszy projekt albo kłótnia z przełożonym nie sprawią, że następnego dnia opadniesz z sił.

Na wypalenie zawodowe najbardziej narażeni są pracownicy socjalni, psychologowie, nauczyciele oraz pracownicy służby zdrowia — a więc osoby, które na co dzień mają kontakt z ludźmi i ich (często poważnymi) problemami. Jeśli nie będą potrafili się emocjonalnie zdystansować i odpocząć, to bardzo możliwe, że dopadnie ich syndrom wypalenia zawodowego.

Do powstania problemu przyczyniają się także czynniki zewnętrzne, m.in.:

• presja w pracy
• zmiany organizacyjne
• praca pod presją czasu
• konflikty w pracy
• trudności w pogodzeniu życia zawodowego i prywatnego.

Według Christiny Maslach dużą rolę odgrywa tu samo środowisko pracy. Jeśli jest ono wrogie i zbyt wymagające pod względem emocjonalnym i psychologicznym, to łatwiej o wyczerpanie. Dlatego odpowiedzialność za samopoczucie pracownika nie spoczywa wyłącznie na nim, ale też na barkach całej firmy.

Inne przyczyny wypalenia zawodowego to m.in. pracoholizm, brak możliwości rozwoju i awansu, zły szef, wykonywanie czynności pozbawionych sensu (np. pracując w korporacji), mobbing w pracy oraz poczucie bezsilności (takim ryzykiem są obarczeni np. onkolodzy).

3. Wypalenie zawodowe — co robić, jak sobie radzić?

Jeśli czujesz, że dopadło Cię wypalenie zawodowe, udaj się do psychologa, psychoterapeuty lub psychiatry. Od 1 stycznia 2022 r. pacjenci z objawami tego syndromu mogą również otrzymać od psychiatry zwolnienie lekarskie, czyli tzw. L4. To bardzo ważne, bo długotrwały stres i przemęczenie mogą prowadzić do poważnych chorób.

Czujesz, że to ostatni moment, by coś zmienić? Oto kilka pomysłów, jak zapobiegać wypaleniu zawodowemu:

1. Pozwól sobie na odpoczynek. Weź dłuższy urlop i wyjedź poza swoje miejsce pracy (najlepiej na łono natury). Przeczytaj ciekawą książkę, obejrzyj wciągający serial, spotkaj się ze znajomymi. Dotleń swój organizm, spędzając więcej czasu na świeżym powietrzu.
   
   
2. Zadbaj o swoje zdrowie. Pij dużo wody, wysypiaj się, jedz zdrowo i zacznij uprawiać jakiś sport. Jeśli pracujesz przy komputerze, co godzinę rób sobie 5- lub 10-minutowe przerwy, w trakcie których pójdziesz na spacer albo wykonasz kilka ćwiczeń rozciągających.
   
   
3. Naucz się lepiej ustalać priorytety i stawiać granice. W pierwszej kolejności wykonaj najbardziej pilne obowiązki, a pozostałe odłóż na później. Jeśli to możliwe, nie pracuj po godzinach. Spróbuj być asertywny, gdy szef znów będzie chciał Cię obarczyć dodatkowymi zadaniami, na które nie masz czasu i siły.
   
   
4. Wyznacz sobie realne cele. Nadmierny perfekcjonizm to prosta droga do wypalenia zawodowego. Dlatego pamiętaj, że nie wszystko da się zrobić idealnie — na ogół wystarczy, że będzie po prostu dobrze. 
   
   
5. Rozwijaj się zawodowo. Poproś o awans lub złóż podanie o podwyżkę albo zmień pracę, jeśli czujesz, że obecna firma Cię przytłacza. Możesz też pójść na dodatkowe kursy, żeby się przebranżowić.
   
   
6. Doceniaj swoje sukcesy. Zrób listę swoich osiągnięć zawodowych i uzupełniaj ją na bieżąco. Poszukaj uznania wśród przyjaciół i kolegów z pracy, którzy powiedzą Ci, w czym jesteś dobry.
   
   
7. Poszukaj nowego hobby. Może to być np. przerabianie ubrań, gra na instrumencie, malowanie, założenie kanału na YouTube albo pisanie bloga. Dzięki temu zerwiesz z rutyną i być może odnajdziesz pasję, która wpłynie na Twoją dalszą karierę.
   
   
8. Zacznij medytować. To pozwoli Ci się wyciszyć i zrelaksować, a z czasem — nabrać dystansu do codziennych problemów.

Przeczytaj też: Jak długo można być na zwolnieniu lekarskim w ciągu roku?

Wypalenie zawodowe — zapobieganie

W profilaktyce wypalenia zawodowego duże znaczenie ma też samo środowisko pracy. Jeśli więc jesteś pracodawcą i chcesz zapobiegać wypaleniu zawodowemu pracowników, zadbaj o:

• właściwe obciążenie obowiązkami zawodowymi (niezbyt małe i niezbyt duże)
• sprawiedliwy podział zadań
• wynagrodzenie i system nagród adekwatne do stanowiska
• wystarczający zakres samodzielności i autonomii pracownika (podwładny musi mieć poczucie, że ma wpływ na firmę i swoją pracę)
• spójność wartości pracowników z celami i wartościami firmy
• skuteczną i przyjazną współpracę między pracownikami.

Jeśli to zrobisz, to ryzyko, że Twoi pracownicy poczują się wypaleni, będzie znacznie niższe.

Twój list motywacyjny napisze się sam — jeśli skorzystasz z kreatora listu motywacyjnego LiveCareer. Wybierz profesjonalny szablon, odpowiedz na kilka prostych pytań, a program jednym kliknięciem wygeneruje dla Ciebie profesjonalny list do pracy.

Stwórz list motywacyjny teraz

Przejdź do kreatora listu

Zobacz też wzór listu motywacyjnego dla swojego zawodu.

Odczułeś wypalenie zawodowe na własnej skórze? A może masz dodatkowe pytania na ten temat? Zostaw swój komentarz na forum poniżej.